-
De cocon van de ruskokermot (Rechten: RTV Drenthe)
Je zou misschien denken van niet, maar in de winter zijn er ook insecten. Boswachter Pauline Arends, groot fan en kenner, weet in natuurgebied Hart van Drenthe verschillende soorten op te sporen die elk op eigen wijze overwinteren.
Arends laat een plantje zien met kleine, witte cocons. Het is een vaste plant uit de russenfamilie, de trekrus, en de cocons zijn van de ruskokermot. "De larve maakt de cocon en overwintert erin. Het is een van de manieren waarop vlinders de winter door komen. In juni, juli verpopt de larve en dan komt er een vlindertje uit."
Vlinder in de winter
Vlindersoorten hebben verschillende strategieën om het koude seizoen te overleven. Zodra het in september en oktober kouder wordt, gaan vlinders in winterrust. Ze zitten het seizoen uit als eitje, als rups of als pop. Sommige vlinders overleven de winter als vlinder. De kleine vos, de dagpauwoog, de gehakkelde aurelia en de citroenvlinder komen op deze manier het winterseizoen door.
(de tekst gaat verder onder de video)
Kelderverblijf
Bij Kamp Westerbork staat een kleine bunker waar Arends verwacht overwinteraars aan te treffen. "Je kunt het vergelijken met een soort kelder waar het vochtig en donker is. Daar zitten altijd wel leuke insecten." Met een zaklamp gaat ze op ontdekkingstocht in de kelder en ontdekt een dagpauwoog. "Dit is zo'n vlinder die als volwassene, als imago, overwintert. In het voorjaar zijn ze er als eerste erbij en kunnen ze direct beginnen met de voortplanting."
Antivries
"Deze dagpauwoog is helemaal in winterslaap", weet Arends. "Het bijzondere aan insecten die als volwassene overwinteren, is dat ze een soort antivries aanmaken. Dat is een stofje dat ze toevoegen aan hun eigen lichaamsvloeistof waardoor ze niet bevriezen. Al die muggen die je hier ziet, hebben dat ook. De meeste libellen gaan dood als imago maar winterjuffers bijvoorbeeld overwinteren juist als volwassen individu en hebben die antivries ook."
(de tekst gaat verder onder de foto)
Temperatuurschommelingen
Mocht het warmer worden en weer sterk afkoelen, hebben de insecten een probleem. "Dan moeten ze weer in winterslaap. Maar het moet niet te vaak gebeuren", waarschuwt de boswachter. "Elke keer dat ze wakker worden, kost dat enorm veel energie. Ze hebben beperkte energie want ze moeten de hele winter al doorkomen. Afgelopen weekend was op het Balloërveld een aardhommel actief, in januari maar de zon scheen de hele dag. Hij is wakker geworden, maar het zag ernaar uit dat hij het niet gaat redden."
Ingezakt onderkomen
Midden in het bos ligt een mierennest dat zijn beste tijd gehad schijnt te hebben. De mieren lijken verdwenen, maar zijn er wel. Arends: "Ze zitten op een kluitje bij elkaar wat dieper in het nest. Ze zijn in een vorm van rust. Als in februari de eerste zonnestralen komen, dan kruipen ze met z'n allen in het nest om de warmte in hun lichaam op te nemen en in het nest te brengen. Het nest warmt op en ze hebben de energie weer om actief te worden. Dan gaan ze bezig met nest opbouwen en voedsel zoeken."
In de uitzending van ROEG! wandelen Loes van der Laan en Pauline Arends door het bos, op zoek naar insecten. Zie het zaterdagavond op TV Drenthe, ROEG! is vanaf 17.11 uur meerdere keren te zien. Of kijk het terug online.