Het Strubben Kniphorstbosch is een prachtig gebied om te wandelen en fietsen, daarnaast is het een belangrijk gebied voor allerlei dieren en planten. Maar naast deze waarden op het gebied van natuur en recreatie heeft het bos ook spirituele waarden.

Het bos tussen de dorpen Annen, Anloo en Schipborg heeft veel bijzondere plekken; het is niet voor niets het eerste archeologische rijksmonument van Nederland. Naast de eeuwenoude zichtbare sporen, zoals hunebedden, karrensporen en grafheuvels, zijn er ook onzichtbare elementen die het bos speciaal maken. Ruim tien jaar geleden stond de werkgroep Energetische Waarden op om aandacht te vragen voor die elementen. Dat was in de tijd dat de plannen voor herinrichting van het bos bekend werden gemaakt.

Zo min mogelijk verstoring

Doel van de herinrichting was onder andere om de zichtbaarheid van de archeologische rijkdom te vergroten en beter te kunnen beschermen. Daar was ook groot materieel voor nodig, maar de werkgroep Energetische Waarden adviseerde om dat op bepaalde plekken in het bos achterwege te laten, om bepaalde delen van het bos te sparen, er voorzichtig mee om te gaan en om zo min mogelijk het gebied te verstoren.

Voor Kees van Son, boswachter van het Strubben Kniphorstbosch, was de spirituele waarde van het bos nieuw. "Wij boswachters zijn technisch opgeleid in bos- en natuurbeheer. Ik weet van natuurwaarden, maar ik weet niets van spirituele of energetische waarden", zegt Van Son. Maar de verhalen van de werkgroep wilde hij wel horen, hij stond ook open voor een wandeling met wichelroedes. "Ik wilde er wel meer van weten. En sindsdien houden we er rekening mee. Met name in dit bosgebied, waar je overal nog sporen kan zien van het verleden, van onze voorouders."

Onderzoek

Het gevolg van de adviezen van de werkgroep was dat Staatsbosbeheer in een bepaald deel van het bos anders te werk ging. Geen grote machines, er is met kleiner materieel of zelfs met de hand gewerkt. Wetenschapper Cathrien de Pater volgt dit nauwlettend. Ze is verbonden aan de Wageningen Universiteit en doet promotieonderzoek naar de relatie tussen spirituele waarden en bosbeheer. "Ik onderzoek spirituele waarden in het algemeen. Ik wil weten: hoe werkt dat nou door in de praktijk van het bosbeheer?"

Wat een spirituele waarde nou precies is, mogelijk ervaart iedereen dat op een eigen manier. Feit is dat er groepen zijn die een bepaalde ervaring of beleving bij het bos hebben, die zich niet makkelijk laat omschrijven. En dat maakt het onderzoek van De Pater zo interessant. "Spirituele waarden zijn niet tastbaar, niet meetbaar. Maar het is wel heel belangrijk; mensen hebben spirituele ervaringen in de natuur. Niet heel vaak, maar soms overkomt het mensen. Ze weten niet goed hoe ze dat moeten duiden, maar het raakt ze."

Diepe motivatie

Volgens De Pater groeit de groep mensen met deze ervaringen. "Mensen komen steeds meer in de natuur, zeker ook in de coronatijd. En de bosbeheerder moet daar dan weer rekening mee houden. Wat gebeurt er dan, gaan al die mensen bomen knuffelen of langs bepaalde lijnen door een rustgebied lopen?", zegt ze met een glimlach. Het is een van de vragen die in haar jarenlange onderzoek naar voren komt, ze hoopt in 2023 te promoveren. Uit onderzoek blijkt al dat deze groepen mensen vaak een diepe motivatie hebben om de natuur te beschermen. "Spiritualiteit kan heel goed de motivatie vormen als er ook actie nodig is. Je kan het niet volhouden, dat confronteren enzo, als je er niet innerlijk toe gemotiveerd bent, en die vonk kan ook uit spiritualiteit voortkomen."

De werkgroep Energetische Waarden wilde overigens bewust geen actiegroep zijn, de groep heeft vooral geacteerd door aandacht te vragen voor en advies te geven over spirituele waarden.

In deze uitzending van ROEG! laat boswachter Kees van Son meer zien van het Strubben Kniphorstbosch.