Een feestelijk moment deze week in Heiloo, in de provincie Noord Holland. In de tuin van Sheila Luijten, onderzoekster bij Science4Nature, staat een lange zonnedauw in bloei. De plant komt oorspronkelijk uit het Bargerveen. Science4Nature probeert de exemplaren die daar nog staan te behoeden voor uitsterven.

In ons land komen drie soorten zonnedauw voor: de kleine, de ronde en de lange. De kleine is het meest algemeen en komt op verschillende plekken in Drenthe voor. Lange zonnedauw is heel erg zeldzaam. Slechts op één plek in het Bargerveen staan nog enkele planten. Verder komt hij in ons land niet meer voor.

Redding

Twee jaar geleden namen onderzoekers van Science4Nature een aantal blaadjes van de lange zonnedauw mee naar hun kassen bij de Universiteit van Amsterdam. Daar zijn de blaadjes op plukjes veenmos gelegd en opgekweekt. Dat ging destijds verbazend goed.

Tekst gaat verder onder de video

Lees ook:

• Nieuwe toekomst voor de lange zonnedauw dankzij een kweekkas

Lange zonnedauw bloeit in Heiloo

Vertroeteling

Nu staan de eerste plantjes in bloei. "Ik heb ze wel wat moeten vertroetelen," vertelt Luijten. "Afgelopen voorjaar heb ik de zonnedauwen mee naar huis genomen, omdat het me niet goed leek dat ze de hele tijd in de kas verblijven. Hier kan ik ze goed in de gaten houden. Ze doen het goed, ik geef ze af en toe een vlieg te eten en die verdwijnt."

Het plantje eet niet alleen vliegen. "Pas heb ik een spin op een blaadje gelegd en dat krulde helemaal om. Een tijd later was de spin verdwenen," aldus Luijten. "Het zijn toch vleesetende planten, dus die moet je af en toe wat extra's geven." De zonnedauw haalt extra voedingsstoffen uit de insecten omdat ze op arme grond groeien.

Hoge eisen

Zonnedauw groeit op het hoogveen en dat is heel zuur en heel voedselarm. "We kweken ook hoogveenmos want het is voor ons een beetje te ver om regelmatig naar het Bargerveen te rijden. Bovendien willen de planten speciaal rood hoogveenmos."

Water uit de kraan is ook niet voldoende. "Nu met die droge periode heb ik twee jerrycans met regenwater uit Amsterdam opgehaald. Daar wordt regenwater opgevangen dus ik kan in de kas regenwater tappen. Dat gaven we ze daar, dus dat geef ik hier ook. Ik hoop maar dat het ongeveer dezelfde samenstelling heeft als het regenwater in het Bargerveen."

Vervolg

Nu de lange zonnedauwen in bloei staan, gaat het onderzoek de volgende fase in. Luijten: "Ik ga ze bestuiven en dan hopen we dat ze zaad gaan vormen. Ik heb geen idee hoeveel. Misschien twee of drie per bloem maar meer kan ook, als het zeer kleine zaden zijn. Mogelijk gaan we die zaden hier eerst weer opkweken".

Het uiteindelijke doel is om de planten terug naar de vrije natuur te brengen, het liefst via zaad. "Je wilt een zo natuurlijk mogelijke situatie. Als de planten opgroeien vanuit zaad weet je zeker dat ze daar kunnen kiemen en dat ze vanaf het begin goed aangepast zijn aan de omstandigheden. Als je ze eerst vertroeteld in een kas weet je dat natuurlijk niet zeker."

Maar voor het zover is, moet het duidelijk zijn dat het inderdaad om de lange zonnedauw gaat. "De blaadjes die we hebben geplukt komen van de plek waar de lange zonnedauw groeit," legt Luijten uit. "Maar de soorten kruisen ook, dus het zou eventueel een kruising kunnen zijn. We denken van niet maar laten nog wel genetisch onderzoek doen."

Zeldzame planten

Science4Nature is betrokken bij reddingsacties van verschillende, zeer zeldzame soorten. In Drenthe gaat het om de stengelloze sleutelbloem in de Drentsche Aa, de kleine schorseneer, de knollathyrus en het rozenkransje.

Vaak gaat het om soorten waarvan nog maar een paar geïsoleerde groepjes in het wild staan. Die hebben vaak problemen met de voortplanting door verlies van genetische diversiteit, door gebrek aan de juiste insecten voor de bestuiving of inteelt waardoor er geen vruchtbare zaden meer ontstaan. Bij de stengelloze sleutelbloem is dit probleem opgelost door planten van verschillende populaties te kruisen.

Probleem bij het rozenkransje is dat het laatste groepje planten in Drenthe, op de Havelterberg, alleen nog maar uit vrouwelijke planten bestaat. De dichtstbijzijnde mannelijke planten staan in de duinen. Door plantjes van verschillende locaties met elkaar te kruisen en uit te zaaien, hoopt Science4Nature ook deze soort voor uitsterven te behoeden.

Omstreden

Om op deze manier uiterst zeldzame planten in de natuur te behouden is niet onomstreden. Onlangs ontstond op Twitter een felle discussie over "getuinier" in de natuur. Gerard Oostermeijer van Science4Nature verdedigde zich met het argument dat soorten verdwijnen als er niets gebeurt.