Weerman Reinout van den Born kwam deze week naar Drenthe om de schade van de zware buien te bekijken. Zware onweersbuien met harde wind trokken zaterdag over de provincie, met enorme schade tot gevolg. De weerman uit Velp was verrast door wat hij zag. Hij doet een oproep om het spoor van een mogelijke tornado te analyseren.

"Ik ging ervan uit dat er alleen valwinden waren geweest. Maar er is ook duidelijk een tornado geweest", zegt Van den Born. Een valwind kan ontstaan bij een onweersbui: een grote hoeveelheid koude lucht stort omlaag en kan zeer krachtig zijn. Tijdens de buien van afgelopen zaterdag zijn door valwind veel bomen gesneuveld, hij noemt de schade op het Dwingelderveld zelfs 'duizelingwekkend'. Maar de schade die hij tegenkwam bij Zuidveld duidt volgens hem ook op een tornado: de trechtervormige slurf met hoge windsnelheden.

Daarover is niet iedereen het eens. RTV Drenthe-weerman Hans Nienhuis betwijfelt het. "Er zijn meerdere valwinden achter elkaar geweest. Als er een valwind tegen de grond aanslaat dan kan dat wervelingen veroorzaken. Dat noemen we ook wel een gustnado: geen echte tornado maar het wervelt wel. Ik vermoed geen verschijnsel met een slurf; geen tornado tot het tegendeel is bewezen."

Treurwilg totaal verwoest

Van den Born uit Velp is meer dan 25 jaar meteoroloog en onderzoekt al jaren hevige windhozen in Nederland. Hij had gehoord van heel veel schade op het Dwingelderveld en wilde daar gaan kijken. Hij werkt al jaren samen met fotograaf Karin Broekhuijsen uit Drenthe, samen gingen ze op pad. Bij een boerderij in Zuidveld, vlakbij de plek waar de N374 over het Oranjekanaal gaat, zag het duo de verwoesting. "We zagen dat meerdere bomen uit de bomenrij omgekukeld waren en dat er toppen uit de bomen waren afgebroken. Voor de boerderij stond een treurwilg: die is totaal verwoest, die mensen hebben ongelooflijk geluk gehad."

Vanaf de boerderij zag hij richting het zuidwesten dat ook daar boomtoppen zijn afgerukt. "Duidelijk een windhoos. Dat zie je omdat de schade alle kanten omligt. Ik heb veel windhoos-sporen onderzocht, en dan zie je dat de schade 'eruit gedraaid' is. De bomen staan deels nog wel overeind, maar vanaf de top of halverwege zijn ze afgebroken. Dat ziet er heel anders uit dan schade bij een valwind." Bij een valwind zie je dat bomen allemaal in dezelfde richting zijn omgegaan.

Het spoor achterna

Van den Born analyseert nu hoe de supercel (hevige onweersbui) over Drenthe trok. "Die kwam van Meppel, ging over Dwingelderveld en dan verder over Gasselte, Gieten, richting Veendam. Eigenlijk een relatief rechte lijn."

"Het is belangrijk om te kijken hoe het schadespoor ten opzichte van de bui ligt. Met name het stukje aan de zuidoostkant van de bui is interessant, waar de punt van de supercel zit. Die punt is precies over Zuidveld getrokken. Deels door het bos bos bij Gasselterveld en Drouwenerzand. Richting Gieten, Gieterveen. En daar was precies zo'n plek met tornadoschade: die uitgedraaide toppen, schade die alle kanten op ligt in een vrij smal spoor van ongeveer vijftig meter. Ik probeer te kijken of Zuidveld en Gieten met elkaar te verbinden zijn, want dan heb je het hele schadespoor van een tornado gevonden. Als de tornado tenminste aan de grond is geweest op meerdere plekken. Tornado's kunnen namelijk ook een beetje 'huppelen'."

Wie heeft meer gezien?

Van den Born doet een oproep: hij is op zoek naar waarnemingen, foto's en filmpjes van de bui en van de schade in een specifiek gebied. Het gaat om de lijn tussen Zuidveld en Gieten/Gieterveen. Wie hem meer kan vertellen of laten zien kan contact met hem opnemen.

Gustnado's

De bui van afgelopen zaterdag heeft op verschillende plekken schade veroorzaakt. Hans Nienhuis verwijst naar een filmpje op X die volgens hem laat zien dat er gustnado's hebben plaatsgevonden. "Ze kunnen optreden als zijeffect in een valwind, maar ook in de windstoten voorafgaand aan de buienlijn optreden. Van die eerste is op in ieder geval twee plekken sprake geweest in Drenthe."

"Het woord gustnado is een Amerikaanse, weinig elegante samentrekking van 'gust' (windstoot) en 'tornado'. De weerkundige uitleg is simpeler, het is gewoon een windstoot waar rotatie in komt. Je krijgt dan werveling aan de grond en een stofpluim die op die van een tornado lijkt, en ook een enigszins vergelijkbaar schadebeeld over een doorgaans kort tracé, maar er is geen slurf te zien vanaf een afstand want die is er dan überhaupt niet."

"Het filmpje op X toont plotseling een hele harde wervelende windstoot een boom omver trekt. We zien hier dat het allemaal gebeurt terwijl het zicht goed is en het nog niet regent. Dat past niet bij een downburst (valwind). Hier moet sprake zijn van een gustnado aan de voorzijde van de bui."

Lees ook:

• Staatsbosbeheer vordert gestaag met opruimen omgewaaide bomen