ASSEN - Het is zo warm dat de mussen dood van het dak vallen. En het gaat ook nog wel even duren, want we stevenen af op een record hittegolf. Betekent dat echt het eind voor de Passer domesticus, of heeft de huismus niks met hitte te maken?

Het is maar een observatie van een paar wandelaars, maar in Drenthe zien we de laatste tijd vaker dode vogels liggen. Je kunt bedenken dat we er meer op letten, omdat we vaker buiten zijn. Maar volgens de Vogelbescherming kan er wel degelijk een verband zijn met het warme weer.

Onder de pannen
"Het is niet zo dat we meldingen krijgen van kratten vol mussen die onderaan huizen liggen", zegt Marc Scheurkogel van de Vogelbescherming. "Maar de mus is, net als de gierzwaluw, wel een vogel die onder de dakpannen nestelt. En met dit soort weer kan het daar wel 50 graden worden. Voor jonge mussen kan dat verkeerd aflopen."

Als het te warm wordt, is dat fataal voor vogels die net uit het ei zijn. Bijna volgroeide jonge mussen zullen proberen het nest te verlaten. Maar ze zijn vaak te klein om zich te kunnen redden en rollen uiteindelijk in de dakgoot. Of vallen dood van het dak. "Ik zeg het niet op basis van onderzoek, maar je kunt je voorstellen dat de uitdrukking zo is ontstaan", zegt Scheurkogel.

Mos
Er zijn ook andere ideeën over de herkomst. Schrijver Nicolaas Beets schreef onder het pseudoniem Hildebrand in zijn bundel Camera Obscura in 1839: “Het was een brandendheete vrijdagachtermiddag in zekere Hollandsche stad: zoo heet en zoo brandend, dat de mosschen op het dak gaapten..”

De uitdrukking kan dus ook een verbastering zijn van 'mos'. Mos op het dak krult op van de droogte en valt naar beneden. Dat verschijnsel is ook niet ongewoon is bij deze hitte.

Maar dan zijn er ook weer taaldeskundigen die erop wijzen dat mussen vroeger ook 'mosschen' werden genoemd. En zo zijn we terug bij de vogel. 

Bakje water
In Drenthe was de huismus de meest voorkomende tuinvogel in de telling van dit jaar. Een aantal jaren geleden waren er grote zorgen over het teruglopende aantal mussen in Nederland, maar inmiddels lijkt de soort zich te herstellen.

"We zitten aan het eind van het broedseizoen", zegt Scheurkogel van de Vogelbescherming. "Of je met deze hitte vogels moet helpen... Bijvoeren is altijd een discussie. Maar het kan geen kwaad om een bakje water neer te zetten of wat zaadjes te strooien", zegt Scheurkogel.

Vooral de ouderparen kun je op die manier helpen. Ze hebben meer energie nodig om voor hun jongen te kunnen zorgen. En als je een broedgelegenheid voor mussen maakt, doe dat dan niet op het zuiden. Anders ben je straks blij met een dooie mus.

Door: Marjan Koekoek