Heeft de zompsprinkhaan nog toekomst in de Onlanden? Natuurorganisaties en het Waterschap Noorderzijlvest hebben de afgelopen maanden een stevig robbertje gevochten over dit beestje.

Die strijd gebeurde onder de noemer 'optimalisatie waterberging Onlanden', in het kader van het project 'Droge voeten 2050'. Mocht je denken 'de zompsprinkhaan?' Even kennismaken:

Donkere knietjes
Zompsprinkhanen zijn maar nietige beestjes. Ze worden hooguit 1,5 tot 2,5 centimeter groot en zien er niet erg opvallend uit. Ze hebben donkere knietjes en maken een krasserig geluid. Verder is het een dier met een voorkeur voor natte graslanden en moerassen.

De kans dat je d’r eentje tegenkomt is niet groot, want het zijn zeldzame beesten en dat zijn ze niet voor niets. Het zijn namelijk sprinkhanen met korte vleugeltjes en ze kunnen niet goed vliegen zoals hun soortgenoten. Hierdoor moeten ze zich hippend van het ene moeras naar het andere. En dat valt in ons sterk versplinterde land niet mee.

Wat is er in de Onlanden aan de hand?
Het waterschap wil meer water op kunnen slaan in de Onlanden. Het natuurgebied is een waterberging. Eromheen ligt een kade om het water vast te houden. Dat heeft een fantastisch moerasgebied opgeleverd met roerdompen, porseleinhoentjes, allerlei soorten eenden en roofvogels. Maar niet het hele gebied is moeras. Hier en daar heb je hogere stukken, vooral bij Peize, en die zijn uit ‘t oogpunt van de natuur heel bijzonder.

Nu kan de waterstand er nog stijgen tot 20 centimeter onder NAP. Het waterschap wil de mogelijkheid hebben om water op te slaan tot 15 centimeter boven NAP. Een verhoging van de maximale waterstand dus met 35 centimeter. Alleen komen dan die hoge kopjes in de Onlanden ook onder water. Natuurorganisaties zijn bang dat het dan einde oefening is voor de zompsprinkhaan.

Eitjes op het droge
Volwassen zompsprinkhanen kom je in de zomer tegen, van juli tot september. Daarna leggen de vrouwtjes eitjes waaruit in het voorjaar weer nieuwe sprinkhanen komen. Die eitjes moeten droog de winter doorkomen. Dankzij de hoge stukken in de Onlanden heeft de zompsprinkhaan het daar gered. Maar als die stukken onder water worden gezet verzuipen de eitjes. En omdat het een soort is die zich maar heel moeilijk verspreid is weg dan ook echt weg.

Waterberging of natuur?
Die hoge stukken hebben ook een heel bijzondere vegetatie. Het gaat om planten die afhankelijk zijn van grondwater. Als die onder water komen te staan is de kans groot dat ze verdwijnen.
Is de Onlanden vooral een natuurgebied, of vooral een waterberging? Officieel is het beide - maar wat heeft dan voorrang? Gaat waterberging boven natuur?  En - zegt Natuurmonumenten - er zijn alternatieven: je kunt de Onlanden ook uitbreiden met een paar stukken land. Dan kun je er net zoveel water in opslaan zonder dat je de hoge stukken onder water laat lopen. 

Het waterschap bestrijdt dit. Volgens het waterschap zijn die alternatieven veel te duur en kost het heel veel tijd om ze voor elkaar te krijgen. Bovendien verwacht het waterschap dat die maximale peilverhoging gemiddeld maar eens in de honderd jaar nodig is. "Bij de Onlanden staat de waterberging op één, daar is geen discussie over", zegt Carla Alma van het waterschapsbestuur. 

Hoe gaat het nu verder?
Dat is nog niet bekend. Waterschap en natuurorganisaties hebben het probleem voorlopig keurig weggepolderd: er wordt nu een Milieueffectrapportage opgesteld. Pas als die klaar is wordt er een besluit genomen.

Je kan zelf niet zoveel doen om de zompsprinkhaan te redden. Je kan woensdag wel stemmen voor het waterschap. Want uiteindelijk moet het bestuur van het waterschap een besluit nemen.