Niet iedereen staat te springen om uitbreiding van defensieterreinen, zoals bij De Haar. Maar voor de natuur is het een 'unieke kans', stelt de Natuur en Milieufederatie Drenthe.

Het ministerie van Defensie wil graag meer oefenruimte en kijkt daarvoor ook naar Drenthe. Door de spanningen in de wereld is er meer behoefte aan trainingen. Bovendien werkt Defensie met steeds modernere middelen zoals drones, die om meer terrein vragen.

Voor de uitbreiding kijkt Defensie onder andere naar het oefenterrein De Haar bij Assen. De wens is om het terrein met 200 tot 400 hectare te vergroten, wat ongeveer een verdubbeling van het huidige gebied zou betekenen.

"De landmacht heeft deze extra ruimte nodig om in compagnieverband 100 tot 150 militairen te trainen", stelt het ministerie van Defensie. "Er is meer oefenterrein nodig omdat een compagnie tegenwoordig meer middelen en materieel gebruikt."

Opties rondom De Haar

Maar waar vind je rondom De Haar die ruimte? Kijk je naar het huidige oefenterrein, dan valt meteen op dat richting het noorden en oosten niet kan worden uitgebreid. De ligging van het TT-circuit en de A28 maakt het onmogelijk om aan de 200 tot 400 hectare te voldoen.

Uitbreiden naar het westen zou kunnen, maar ligt niet voor de hand. De grond aan de westkant van De Haar, Het Witterveld, is namelijk al in bezit van Defensie en een kwetsbaar Natura 2000-gebied. Een laatste optie die dan nog overblijft is het uitbreiden richting het zuiden, bij Laaghalerveen, in de gemeente Midden-Drenthe.

Op die grond staan nu boerderijen en wonen mensen. Blij met het voorstel om het oefenterrein De Haar uit te breiden zijn bewoners dan ook allerminst. "Worden alle belangen gelijkwaardig afgewogen, of weegt voor het Rijk het belang van Defensie zwaarder dan de belangen van bijvoorbeeld woningbouw en de energietransitie?", klonk het eerder al vanuit het gemeentehuis in Beilen.

Kansen voor natuurontwikkeling

Maar er zijn ook kansen als de uitbreiding richting het zuiden plaatsvindt, stellen natuurorganisaties. Zo zou je verschillende natuurgebieden via defensieterrein met elkaar kunnen verbinden, zoals het Witterveld, Drentsche Aa, Hijkerveld. De natuur zou zich daardoor verder kunnen ontwikkelen.

Zowel het Hijkerveld als het Witterveld zijn heidegebieden. "En vanuit natuur-perspectief hele kleine gebieden", vertelt Judith van den Berg van Natuur en Milieufederatie Drenthe. Ze vraagt het ministerie om de mogelijkheden voor de natuur verder te onderzoeken, dat doet ze ook namens Natuurmonumenten en Stichting Het Drentse Landschap.

"Als je het oefenterrein combineert met natuur en er ook een soort van heide gaat realiseren, dan zullen de soorten die er voorkomen zich makkelijker verplaatsen van het ene naar het andere gebied en dan wordt hun leefgebied groter. Ze zullen dat niet zo snel door 'kaal' landbouwgebied doen", vertelt Van den Berg. "Voor Drenthe is dit wel een unieke kans."

Defensie is na Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten de derde grootste natuurbeheerder van Nederland. Van in totaal 26.103 hectare aan oefenterreinen heeft ruim 17.353 hectare een beschermde status. De overige 8.750 hectare heeft dan geen beschermstatus, maar wordt volgens Defensie wel zo beheerd.

Het Witterveld is het enige Natura 2000-gebied dat volledig in bezit en beheer is bij Defensie. Het oefenterrein De Haar heeft geen beschermde status, maar kent wel bijzondere soorten. Te denken valt aan de bever, de das, de tapuit of de omvangrijke reeënpopulatie.

Dat beschermde soorten het op defensieterrein zo goed doen, komt voornamelijk doordat er weinig verstoring is van mensen.

Het ministerie van Defensie is druk bezig met het vergroten van de biodiversiteit en klimaatbestendig maken van hun gebieden, zo schrijft zij vorig jaar in een uitgebreid rapport. "De belangrijkste methode om de biodiversiteit op defensieterreinen te vergroten, is door de natuur robuuster te maken. Dit kan door het aankopen van bufferzones en het verbinden van gebieden door corridors of faunapassages."

Ook wordt hierbij gesproken over het aanpassen van het waterbeheer op sommige locaties. Iets waar ook Van den Berg over nadenkt bij De Haar. "Wat meerwaarde zou hebben is als het bestaande, maar ook het nieuwe terrein, zou worden vernat. De natuurgebieden zijn nu erg verdroogd. Het landbouwgebied is nu heel erg ontwaterd."

Toch hebben natuurorganisaties wel hun kanttekeningen. "Onze zorgen zitten met name in: wat gaat Defensie hier doen? Als ze hier continu gaan laagvliegen met helikopters, dan heb je misschien een mooi natuurgebied maar dan worden alle dieren die hier zitten continu verstoord. Daar zitten we natuurlijk niet op te wachten."

Lees ook:

• 'Eelde en Lelystad enige overgebleven kandidaten voor straaljagerbasis'
• Provincie wil praten over uitbreiding militaire activiteiten, Westerveld en Assen reageren positief
• Defensieplannen verrassen Midden-Drenthe: 'Worden alle belangen gelijkwaardig afgewogen?'