-
Het waterveenmos is de basis van het hoogveen (Rechten: RTV Drenthe)
Het Fochteloërveen is een weids en bijzonder natuurgebied op de grens van Drenthe en Friesland met een omvang van 2500 hectare. Dit hoogveengebied is het grootste en meest oorspronkelijke veenlandschap van ons land.
Droogte en een teveel aan stikstof vormen bedreigingen voor het voortbestaan van het Fochteloërveen. Daarom werkt beheerder Natuurmonumenten aan het toekomstbestendig maken van deze unieke streek.
Stikstof
"De overmaat aan stikstof zie je hier terug", wijst boswachter bij Natuurmonumenten Sietske Westerhof aan. "Dat zijn allemaal grassen, waaronder het pijpenstrootje, en je ziet de berken groeien. Die bomen zorgen ervoor dat al het water opgezogen wordt, waardoor het waterveenmos niet genoeg krijgt en verdrongen wordt."
Waterveenmos is de basis van hoogveen. Het is een soort die alleen in kletsnatte en voedselarme omgevingen groeit, zoals het Fochteloërveen. Groepen planten zuigen zich vol met regenwater en vormen zo dichte pakketten die aan de onderkant afsterven en aan de bovenkant doorgroeien. Dit is een langzaam proces, het hoogveen heeft zich in de loop van duizenden jaren gevormd.
Door een hoog stikstofgehalte in neerslag komen er meer voedingstoffen in de bodem. Een klein beetje extra voeding kan het waterveenmos wel hebben, de planten groeien wat harder. Maar een teveel aan stikstof zorgt ervoor dat grassen en bomen de overhand krijgen en het veenmos terrein verliest.
Droogte
"We hebben ook te maken met droogte door extremere weersomstandigheden", aldus Westerhof. Voor een waterminnend plantje als het waterveenmos is een gebrek aan water funest. Wanneer het water zakt, komt er zuurstof bij het veen, legt boswachter Jacob de Bruin uit. "Veen is een opeenstapeling van plantenresten en als er zuurstof bij komt, breekt het af. Net als in je compost-ton. Het veen wordt bij droogte fijner en verliest zijn bijzondere eigenschappen."
Omdat het Fochteloërveen hoog ligt, heeft het water in het gebied de neiging naar lager gelegen terrein weg te stromen. Natuurmonumenten heeft meerdere kades geplaatst om het water vast te houden. Maar de droogte heeft de kades aangetast en een deel is versleten. "In totaal gaat het om zo'n negentig kilometer aan kades. Gelukkig is het niet zo dat alle kades in één keer verrot zijn", vertelt Westerhof. "Maar een deel is hoognodig aan vervanging toe want anders droogt het hele gebied uit."
Natuurherstel
De provincie Drenthe heeft onlangs 72,5 miljoen euro ontvangen voor herstel van de natuur als onderdeel van de structurele aanpak van stikstof. Omdat er meer te doen is dan dat er geld beschikbaar is, ligt de prioriteit de komende drie jaar op het verbeteren van de kwaliteit van bestaande natuurgebieden waaronder het Fochteloërveen.
Natuurmonumenten heeft een plan klaar om het hoogveengebied toekomstbestendig te maken. Volgende week donderdag wordt dit plan uit de doeken gedaan tijdens een online bijeenkomst. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden en met de natuurorganisatie in gesprek gaan.