De reuzenorchis is ontdekt in Nederland. Het is voor ons land een nieuwe soort orchidee. Begin deze maand werd er een paar exemplaren gevonden: in de duinen, maar ook in Wilhelminaoord.

"Het is een rare winter", zei begin deze maand één van de medewerkers van Buitencentrum School in Bos in Wilhelminaoord tegen teamhoofd Sanne van Gemerden. "De orchideeën op de vlinderberg staan nu al in bloei!" Opvallend vond Van Gemerden en ze besloot een fotootje naar orchideeënkenner Hans Dekker te sturen. Die vervolgens van zijn stoel viel, want op de foto stond niet zomaar een orchidee, het ging hier om een heuse reuzenorchis. Een Barlia robertiana.

Haagse kinderen

Buitencentrum School in Bos is een stukje Den Haag in Drenthe. 't Is er nu rustig, maar in normale omstandigheden zijn er elke week groepen basisschoolleerlingen uit Den Haag die er een werkweek krijgen over de natuur. En om die natuur dicht bij huis te hebben zijn er op het terrein van School in Bos allerlei milieus aangelegd: een stukje bos, een stukje heide, een moeras met een gracht waar een rondje kan worden gevaren en dus ook een vlinderberg.

Die vlinderberg bestaat uit twee delen. Een echt Drents deel met typisch Drentse planten en een meer Limburgs deel waar allerlei brokken mergel zijn gestort zodat er veel kalk in de bodem zit. En op dat Limburgse deel groeit dus de reuzenorchis.

Klimaatvolger

De reuzenorchis is een opvallende verschijning die zijn naam eer aan doet. Het is een soort uit Zuid-Europa en de bloemstengel kan wel een meter hoog worden. Bovendien is het een heel erg vroeg bloeiende orchidee, hij is begin april op z'n mooist. Met het zachter worden van het klimaat is de reuzenorchis de afgelopen jaren steeds noordelijker opgetrokken.

De afgelopen jaren groeide hij al in België, vlak bij de grens met ons land. En nu staan er dus exemplaren in Wilhelminaoord en in de duinen. "Orchideeën hebben heel erg fijn zaad", vertelt Hans Dekker, ``dat kan met de wind over enorme afstanden mee waaien en overal terechtkomen. De omstandigheden bepalen dan of dat zaad uitgroeit tot een plant of niet". En in Wilhelminaoord zijn die omstandigheden blijkbaar goed genoeg.

Het is nog geen grote orchidee die er staat. "Hij bloeit dit jaar voor het eerst, dus hij kan de komende jaren nog uitgroeien. En waarschijnlijk staat hij hier ook al wel een paar jaar, want het duurt wel even voor zo'n plant bloeit. Maar of hij hier blijft is afwachten. In Zuid-Europa kunnen ze wel een beetje vorst hebben, maar als het een keer heel hard vriest dan kan hij het loodje leggen."

Boreale natuur

Het is wel opvallend dat deze orchidee juist in Drenthe opduikt, want Drenthe staat bekend om zijn boreale planten: dat zijn soorten die vooral in Noord-Europa groeien en die het hier nét uithouden omdat het in Drenthe gemiddeld net even kouder en natter is dan in de rest van het land. Het gaat dan om soorten als de Zweedse kornoelje, de zevenster en de kraaiheide.

Onderzoekers van de universiteit van Wageningen rekenden eerder uit dat 40 procent van de plantensoorten in ons land zou kunnen verdwijnen door de klimaatopwarming. Daar staat tegenover dat er veel nieuwe plantensoorten uit Zuid-Europa voor in de plaats komen. Dat gebeurt nu al, maar dan vooral in steden waar het gemiddeld net een beetje warmer is dan op het platteland.