-
Heeft lelieteelt wel of geen effect op een Natura 2000-gebied? (Rechten: RTV Drenthe / Hjalmar Guit)
De provincie Friesland moet beter uitleggen waarom een lelieteler zonder vergunning bestrijdingsmiddelen mag gebruiken in de nabijheid van Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold & Leggelderveld. Dat heeft de rechtbank onlangs besloten.
De rechter deed de uitspraak in een zaak die werd aangespannen door Meten=Weten. Dat burgerinitiatief maakt zich hard voor een leefomgeving zonder pesticiden. Die zouden volgens Meten=Weten schadelijk zijn voor de natuur.
De zaak gaat over een lelieteler in Friesland die in de buurt van Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold & Leggelderveld bestrijdingsmiddelen gebruikt. Een natuurvergunning was niet nodig, vond het college van Gedeputeerde Staten, maar Meten=Weten was het daar niet mee eens en vroeg te handhaven. Friesland wees dat verzoek in 2021 af. Het burgerinitiatief besloot daarna naar de rechter te stappen.
Onderzoek versus onderzoek
In sommige gevallen hoeven telers geen vergunning aan te vragen om een bepaald bestrijdingsmiddel te mogen gebruiken. Het college was in dat geval van mening dat er geen sprake is van een vergunningsplicht. Uit onderzoeken zou namelijk blijken dat er geen aanleiding is om aan te nemen dat er negatieve effecten optreden door het gebruik van de middelen. Ook vond zij dat de teler financieel 'onevenredig' hard geraakt zou worden bij handhaving.
Op basis van eigen onderzoek zegt Meten=Weten dat de natuur juist wel te lijden heeft door het gebruik van de pesticiden. Vooral insecten, het bodemleven en vogels in Natura 2000-gebieden gaan daardoor achteruit, aldus het burgerinitiatief.
Informatie ontbreekt
De provincie wijst erop dat in een grondmonster afkomstig uit het Natura 2000-gebied geen pesticiden zijn aangetoond boven de 'rapportagegrens'. De rechtbank vindt die resultaten betrouwbaar, maar mist toch de nodige informatie. Zo ontbreekt een ecologische analyse. Daarom kan volgens de rechtbank niet met zekerheid worden gezegd dat lelieteelt geen gevolgen heeft voor het Drents-Friese Wold & Leggelderveld.
Dat de teler bestrijdingsmiddelen gebruikt die zijn toegestaan door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb), geeft eveneens te weinig zekerheid over de gevolgen voor natuur, aldus de rechtbank.
Opnieuw beoordelen
Blijft nog over het argument van de provincie dat de teler 'onevenredig' hard geraakt zou worden bij handhaving. Ook daarin gaat de rechter niet mee. De provincie heeft 'onvoldoende inzichtelijk gemaakt' waarom zij meer gewicht toekent aan de belangen van de ondernemer dan aan die van de natuur.
De provincie moet situatie nu opnieuw gaan beoordelen. Als de lelieteler een natuurvergunning nodig heeft moet een ecologische analyse worden uitgevoerd.
Meten=Weten: 'Gebruik middelen illegaal'
Ecoloog Henk Baptist van Meten=Weten zegt in een reactie dat de overheid nu voor "een groot probleem staat". "In de uitspraak stelt de rechter dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen eigenlijk niet is toegestaan zonder geschikte ecologische toetsing", concludeert hij.
Hij vervolgt: "Met wetenschappelijke zekerheid moet worden uitgesloten dat er negatieve effecten op Natura 2000 kunnen optreden. Het ontbreekt echter aan wetenschappelijke kennis om dit te bepalen, waardoor ecologische toetsing op korte termijn onmogelijk is. Door de uitspraak is het gebruik van bestrijdingsmiddelen over heel Nederland in feite illegaal."
LTO: 'Vergunning aanvragen kost extra tijd en geld'
De Land- en tuinbouworganisatie (LTO) maakt zich zorgen dat telers vaker een vergunning moeten aanvragen als ze gewasbeschermingsmiddelen gebruiken. Dat zegt Ron Mulders, portefeuillehouder Gezonde Planten na de uitspraak door de rechtbank.
Mulders vreest dat de uitspraak ook gevolgen heeft voor andere telers die zonder vergunning bepaalde bestrijdingsmiddelen gebruiken. "Ondernemers mogen steeds minder middelen gebruiken om het gewas gezond te houden. Met deze uitspraak erbovenop vind ik het nog ingewikkelder worden." Een vergunning aanvragen kost extra tijd en geld en ondernemers weten dan van tevoren niet welke criteria daar bovenop komen, beargumenteert hij.
Hij vindt verder dat het beleid voor het gebruiken van gewasbeschermingsmiddelen al "erg streng" is en zegt dat telers de middelen zo min mogelijk willen gebruiken. "Maar we doen het wel zolang het nodig is en er geen goede alternatieven zijn."