Hoe kan je samenleven met grote roofdieren zoals de wolf? In elk land wordt er anders mee omgegaan. Dries Kuijper, wolvenonderzoeker in Polen, onderzocht onder meer de conflicten tussen mensen en wolven. "Afschieten lijkt een goede oplossing, maar valt in de praktijk tegen."

Kuijper is professor bij het Zoogdierencentrum in het oerbos van Bialowieza. Dit bos, op de grens van Wit-Rusland en Polen, is Unesco Werelderfgoed. In dit nationaal park leven onder andere bizons, lynxen en wolven.

In Nederland mag de wolf rondlopen, de schade wordt vergoed. Wat vindt u daarvan?

Kuijper: "In eerste instantie is dat heel mooi. Laten we vooral compenseren wat die wolven aanrichten. Maar ik denk ook: laten we meer en vooral beter nadenken. Er is heel veel kennis over hoe we kunnen samenleven met grote carnivoren. Wereldwijd leven heel veel mensen samen met grote roofdieren, daar is veel over bekend. We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden."

In landbouwkringen hoor je vaak: een echt lastig beest moet je dood kunnen schieten. Heeft afschieten nut?

"Het wordt vaak genoemd als makkelijke oplossing: als je een probleem met wolven hebt, dan schiet je ze af, dan is het probleem opgelost. Dat is een beetje kortzichtig en dat blijkt ook uit heel veel wetenschappelijke studies. Vaak los je het conflict er niet mee op, vaak vererger je het zelfs. Als je in bepaald gebied wolven wegschiet maak je dat een heel interessante plek voor ándere wolven. Het is namelijk een lege plek met veel voedsel. Je ziet dan vaak dat zo'n gebied nieuwe wolven aantrekt: individuele wolven die juist de meeste problemen veroorzaken."

Waarom geven juist die zwervende individuele wolven problemen?

"Je ziet vaak dat als wolven zich gaan vestigen, ze in het landschap plekken opzoeken die heel ver weg liggen van mensen. De Veluwe is een mooi voorbeeld, zo ver mogelijk weg van de menselijke bebouwing en daar concentreren ze zich op wilde prooidieren. Individuele jonge wolven die je op andere plekken hebt, dat zijn vaak de probleemwolven. Zij pakken die de schapen."

Helpt het plaatsen van hekken?

"Er is heel veel kennis over maatregelen om de wolf te weren. Eén van de beste en meest efficiënte is het plaatsen van elektrische hekken met een bepaalde hoogte."

Mensen en wolven, kunnen we ook leren om met elkaar om te gaan?

"Ik vind het heel belangrijk dat we opnieuw leren leven met een grote carnivoor in Nederland. En dat is aan de ene kant het beschermen van je vee met effectieve methodes. En aan de andere kant moeten we zoveel mogelijk zorgen dat mens en wolf elkaar mijden. Op het moment dat een wolf positieve associaties krijgt met mensen komen er problemen. Als een wolf leert dat in de buurt van mensen eten te vinden is, in de vorm van schapen of huisafval, dan gaat het mis. Dus je wilt vooral de situatie houden dat de wolf respect houdt voor ons, maar je moet er ook voor zorgen dat wij respect hebben voor wolven. Het zijn hele mooie dieren, je moet er vooral van genieten als je er eentje ziet, maar het blijven roofdieren met tanden en klauwen dus blijf er bij weg. En als we dat van beide kanten blijven doen, dan heb je een situatie die de minste conflicten oplevert."

Dus een beetje bang zijn voor een wolf is helemaal niet erg?

"Ik vind zelf de boodschap 'de wolf is een ongevaarlijk dier' niet zo goed, ik zou zelf zeggen: 'de wolf is een beetje gevaarlijk'. Blijf er bij weg, ga hem niet opzoeken. De ongevallen die gebeuren met wolven zijn bijna altijd toe te schrijven aan verkeerd gedrag van mensen. Als wij 's nachts in wolvengebied rondstruinen met loslopende honden, dan gaat dat vaak problemen opleveren. Als wij leren: wolvengebied, wij blijven er weg, we houden ons aan de regels, er moet wederzijds respect zijn, dan voorkom je de meeste problemen."

Jij doet onderzoek in Polen bij wolven, heb je die angst voor wolven zelf ook nog?

"Als ecoloog geniet ik heel erg als ik een wolf zie, maar er zit ook een bepaalde angst bij mij. Als ik in het bos ben in Oost-Polen en 's nachts een wolf hoor huilen dan gaan ook bij mij de haren recht overeind staan. Ik merk dan: 'ik ben niet de baas in dit bos' en dat is op een bepaalde manier goed. Je moet op een bepaalde manier angst houden, alhoewel dat is een negatief woord, ik noem het liever respect."

"We verwachten dat alle dieren knuffelbaar zijn, je moet er leuke selfies mee kunnen maken. Maar voor de wolf geldt: laat het dier met rust, en eigenlijk geldt dat voor de meeste wilde dieren: heb respect voor elkaar en laat mekaar met rust."