-
Hunebed D52 bij Diever is vrijwel compleet (Rechten: RTV Drenthe/Marike Goossens)
Drenthe staat bekend om haar hunebedden, 52 in totaal. Vroeger waren het er minstens 82 maar een deel is verdwenen. Wat weten we eigenlijk over deze prehistorische monumenten?
Hunebedden zijn de oudste bouwwerken van ons land. De bouwers zijn mensen van de Trechterbekercultuur geweest.
Jonge steentijd
In Noordwest-Europa brak vanaf ongeveer 5.300 v. Chr. het Neolithicum of de jonge steentijd aan. In deze periode vond de overgang van een bestaan als jager-verzamelaar naar een sedentair boerenbestaan plaats. In Noord-Nederland waren het de mensen van de Trechterbekercultuur die zich in redelijk permanente nederzettingen installeerden en een primitieve vorm van landbouw bedreven.
De naam van deze vroege boeren is gebaseerd op de karakteristieke vorm van het aardewerk dat zij gebruikten. Een andere opvallende nalatenschap zijn dus de hunebedden, die bedoeld waren als graven. Overledenen werden hierin bijgezet of in de buurt gecremeerd waarna ze alsnog in het hunebed geplaatst werden.
Hondsrug
De meeste hunebedden liggen in onze provincie, in Groningen liggen nog eens twee stuks. Bijna alle Drentse hunebedden zijn op de Hondsrug gebouwd. Daar waren de stenen voorhanden die de hunebedbouwers nodig hadden en bovendien gaven zij de voorkeur aan hoger gelegen plekken voor hun grafmonumenten.
De stenen liggen er open en bloot bij maar in het verleden werden zij toegedekt met zand en gras. Alleen een langwerpige heuvel en de toppen van de dekstenen waren zichtbaar. Tegenwoordig is D13 bij Eext het enige hunebed dat ook nu nog bedekt is.
Restauratie
Archeoloog Albert van Giffen heeft veel onderzoek gedaan naar de hunebedden. Hij bracht ze in kaart en verrichtte bodemonderzoek. Zijn boek De hunebedden in Nederland uit 1926 wordt nog steeds als standaardwerk beschouwd en Van Giffen wordt ook wel de vader van de hunebedden genoemd. Hij groeide op in Diever en studeerde aan de Universiteit van Groningen.
In 1918 voerde hij een inventarisatie van hunebed D52 bij Diever uit, dat er op dat moment vervallen bij lag. Vanaf 1953 ondernam hij een grondige renovatie die volgens huidige archeologen wat al te enthousiast werd uitgevoerd. Het is maar de vraag of het originele hunebed er zo heeft uitgezien als Van Giffen het destijds weer in elkaar gezet heeft.
Steenbergen
Het meest noordelijke hunebed van de provincie, D1, ligt in de buurt van Steenbergen. Dit was vroeger een gebruikelijke Drentse benaming voor een hunebed, de kans is dus aanwezig dat de plaats haar naam dankt aan het nabij gelegen hunebed. Het is een tamelijk groot en zo goed als compleet exemplaar.
Kolossaal
Het grootste hunebed van ons land, D27, ligt naast het Hunebedcentrum in Borger. Het hunebed is 22,6 meter lang en bevat de grootste steen die ooit in een Nederlands hunebed is verwerkt, een steen van naar schatting 20.000 kilo. In 1685 werden hier de eerste opgravingen aan een hunebed uitgevoerd.
West-Drenthe
De hunebedden D53 en D54 nabij Havelte zijn de enige hunebedden in West-Drenthe. Tijdens de oorlog bouwde de Duitse bezetter hier een vliegveld en eiste dat hunebed D53 werd afgebroken omdat het als herkenningspunt kon dienen voor geallieerde bombardementen. Hunebed D54 werd gecamoufleerd.
Van Giffen regelde met de Duitsers dat de stenen van D53 in een diepe kuil werden gedeponeerd. Direct na de oorlog zijn ze weer opgegraven en in 1949 begon de restauratie waarbij de eerdere notities van Van Giffen erg goed van pas kwamen.
Erop uit
Zin gekregen om zelf een of meerdere hunebedden te bekijken? Er zijn volop wandelingen die langs deze prehistorische monumenten leiden. Wat dacht je van deze route van Staatsbosbeheer langs hunebed D52 of deze wandeling van Natuurmonumenten langs D53 en D54. Of probeer een van deze wandelroutes van 5 kilometer of 6 kilometer langs hunebed D49. Met deze route ontdek je maar liefst elf hunebedden.