Boommarters zijn schuwe dieren, ze maken zich snel en behendig uit de voeten zodra er iemand aankomt. Sonja van der Wijk, vrijwilliger van Natuurmonumenten in het Friescheveen, was benieuwd hoeveel er in haar werkgebied leven. Ze startte in mei een onderzoek met behulp van wildcamera's en leerde de boommarters van het Friescheveen beter kennen.

Boommarters zijn zoogdieren met de grootte van een huiskat, alleen zijn de poten veel korter. Ze stonden tot november 2020 op de Rode Lijst, waar ze nu niet meer opstaan omdat het iets beter met ze gaat. Maar hoeveel er precies zijn, die vraag is niet makkelijk te beantwoorden. "Er wordt niet zo heel veel onderzoek naar boommarters gedaan", zegt Van der Wijk. Het is daarom lastig aan te geven hoe het met de populatie boommarters in het Noorden gaat.

Van der Wijk: "Ze worden de laatste tijd wel veel gezien, maar er wordt ook beter gemonitord dan een aantal jaren geleden. En de bomen en bossen beginnen wat ouder te worden, dat laten terreinbeheerders gebeuren en daar heeft de boommarter baat bij. Boommarters kunnen in een ouder bos makkelijker holen maken in bomen. Ze kunnen namelijk gebruik maken van oude spechtenholen."

Rumoerige jongen

Van der Wijk houdt in het Friescheveen de bevers en otters in de gaten, af en toe kwam er een boommarter op de wildcamerabeelden voorbij. Om erachter te komen hoeveel individuen er in het gebied leven, heeft ze in het voorjaar een aantal wildcamera's opgesteld. Met als uiteindelijk doel de dieren beter te kunnen beschermen. Maar waar plaats je een camera, als je niet weet waar ze leven?

Van der Wijk: "Ze hebben zich verraden toen ik eens met een bootje langskwam. Er was heel veel rumoer in de bosjes en ik zag iets wegschieten. Toen ik kwam kijken, verscheen een jong vlak voor mijn voeten, die ging heel hard grommen. Als ze jong zijn, willen ze - net als jonge vossen - wel eens dichtbij komen. Als ze niet zoveel lawaai maakten had ik de plek nooit ontdekt."

Hieronder de wildcamerabeelden. De installatie van stokken is ervoor om de bef van de dieren te kunnen zien. Ze leunen met de voorpoten op de bovenste stok, wat een perfect beeld op de bef geeft.

Zeven boommarters

Een keer per week haalde ze het kaartje uit de camera's. "Toen de jonge boommarters opgroeiden waren dat wel vijfhonderd filmpjes per week. Ik heb ze allemaal bekeken en geselecteerd: wat is interessant en wat niet?"

Na het bekijken van alle filmpjes werd duidelijk dat er in het Friescheveen een mannetje, vrouwtje en drie jongen zijn. En er zijn twee boommarters als voorbijgangers geregistreerd. Van der Wijk heeft de vorm van de bef (lichtgekleurde keelvlek) in kaart gebracht om de individuen van elkaar te onderscheiden. "Maar als ik eens een filmpje zie van een boommarter uit een ander gebied: dan kan ik ook aan het gedrag zien dat het een andere boommarter is. Door het bekijken van al die filmpjes leer je het karakter van een boommarter kennen."

Observaties

"De filmpjes uit het voorjaar zijn het allerleukst: je ziet de speelplaats van de jongen. De moeder doet ook mee met het spel. Ook komt er een mannetje vechten met een jong, de moeder jaagt hem weg. Ik denk dat het de vader is maar dat is niet zeker", zegt Van der Wijk. "Dat het mannetje de jongen aanvalt ziet er behoorlijk heftig uit, toch valt dit mee. Dit is vergelijkbaar met hoe dassenvaders met hun jongen spelen, dat ziet er ook behoorlijk ruw en heftig uit. De jonge boommarters blijven volledig ongedeerd en het vrouwtje zit in de boom op de achtergrond, die grijpt pas na twee minuten in, als deze man echt een gevaar was geweest had ze hem direct verjaagd."

"Wildcamera's zorgen voor dit soort intieme kijkjes in de leefwereld van dieren. Dit zijn dingen die je normaal gesproken nooit ziet. Ook zie je al snel de verschillende karakters van de jongen, het is enorm interessant!" Alle bevindingen uit de afgelopen lente en zomer zet ze nog op papier. "Ik heb geen wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd, wat het wel is: observaties van boommarters in een nat territorium."

Een van de mooiste observaties is de slaapplek van de boommarters: "Ze slapen met zijn vieren in een holte in een boom, dat past eigenlijk niet, maar dat doen ze wel", zegt Van der Wijk lachend. Een fragment van de slaapplek bij daglicht zie je in de bovenstaande compilatie van wildcamerabeelden.

Faunatunnels

De boommarters maken heel wat kilometers op hun zoektocht naar voedsel: bessen, noten, fruit maar ook prooien als muizen. "Het territorium van de boommarters is veel groter dan alleen het Friescheveen. Ze lopen echt hele afstanden, op zoek naar voedsel." Van der Wijk blijft de camera's uitlezen. "Hoe meer mooie beelden ik kan maken hoe beter, dan kunnen mensen meegenieten en zien hoe bijzonder en waardevol soorten als de boommarter zijn. En realiseren ze zich hopelijk dat we daar heel zuinig op moeten zijn."

De jongen zijn nu nog maar sporadisch te zien, ze zijn 'uitgevlogen' en kunnen zichzelf redden. De moeder is al langere tijd niet meer in beeld geweest. "Vermoedelijk is de moeder in augustus overleden, toen is een er een boommarter op de Meerweg aangereden." Het verkeer op de Meerweg maakt meer slachtoffers, er staan speciale verkeersborden om aandacht te vragen voor overstekende otters. Het werkt niet altijd, onlangs is er ook een otter gesneuveld. De hoop is op nieuwe, veilige oversteken. "Aan de oostkant wordt nu gewerkt aan een ecologische verbinding. En misschien komt er nog een faunabuis, maar de status daarvan is mij onbekend."