-
Ontdek de ongeziene wereld onder onze voeten (Rechten: EMS Films)
De nieuwe natuurfilm Onder het Maaiveld neemt het bodemleven onder de loep. Normaal blijft dat voor het menselijk oog verborgen, maar als je bedenkt dat er meer levende organismen in een theelepel grond zitten dan er mensen op aarde zijn, valt er hier genoeg te beleven.
Producent bij EMS Films Ignas van Schaick was al langer gefascineerd door de microscopische wereld onder de grond en heeft nu de moeite genomen om deze te ontsluiten voor het grote publiek. Eerder maakte hij onder andere De Nieuwe Wildernis en De Wilde Stad.
Ondergrondse wereld
Volgens de trailer is het de hoogste tijd om de ongekende wereld onder onze voeten in beeld te brengen. Zeker als je bedenkt dat het idee voor de film al jaren bestond. "Het onderwerp bodemleven stond al op onze longlist omdat we in de jaren negentig geïnspireerd raakten door Microcosmos. Dat is een Franse film die het leven van kleine insecten op een fantastische manier in beeld bracht. In 2020 kreeg het idee werkelijk vorm in gesprek met IUCN NL, een organisatie die zich met biodiversiteit bezighoudt."
Lange adem
IUCN NL was bezig met een project om het belang van de bodem te laten zien en vroeg zich af of het iets was voor de filmmakers. "We waren meteen enthousiast en zijn van start gegaan. De gemiddelde duur voor het maken van een natuurfilm is vier jaar, dus dit hebben we best snel gedaan. Dat kwam door de uitvoerige research en voorbereiding: we zijn lang bezig geweest om uit te zoeken hoe we het bodemleven konden laten zien. Toen we dat eenmaal doorhadden ging het snel, omdat je nauwelijks afhankelijk bent van bijvoorbeeld het weer of filmlocaties."
(De tekst gaat verder onder de video)
Uitdagingen
Het filmen van bodemleven bleek een technische uitdaging. "Ons eerste idee was het graven van een gat zodat er een bodemwand ontstaat die je kunt filmen. Maar het bodemleven zit niet voor niks op een bepaalde diepte. Zodra je dat verstoort en belicht trekt het zich terug. Toen dachten we aan de microscopen die in de wetenschap worden gebruikt en hebben we contact gezocht met wetenschappers van Naturalis, Wageningen University & Research (WUR), Micropia in ARTIS en tal van andere deskundigen."
Laboratorium
"In samenwerking met wetenschappers hebben we een filmset gebouwd in het laboratorium waarbij we rekening hielden met zaken als de belichting en de vochthuishouding. We zijn van een verticale naar een horizontale opstelling gegaan en bleken zo prima het ondergrondse leven te kunnen filmen. Door te variëren in grondsamenstelling, konden we verschillende soorten laten zien. Soorten die net onder of net boven de grond leven zoals mieren, spinnetjes en duizendpoten hebben we met een speciaal camerasysteem in de tuin gefilmd."
Composthoop
"Daarnaast wilden we ook bepaalde processen laten zien. Iedereen kent wel de composthoop, maar wat gebeurt ermee vanaf het moment dat je er groenafval opgooit. In een studio hebben we kleine glazen bakjes met een dwarsdoorsnede gebruikt om maandenlang iedere dertig minuten een foto te maken. Plak je dat achterelkaar dan zie je precies wat er gebeurt. Je ziet de opeenvolgende soorten voorbij komen en je ziet dat ze vierentwintig uur per dag bezig zijn met het verplaatsen van het materiaal."
(De tekst gaat verder onder de foto)
Expert
De research voorafgaand aan het filmen maakt je tot een zelfverklaard ecoloog, aldus Van Schaick. "Ik wist wel iets maar pas als je er echt induikt, begrijp je dat de bodem de basis van ons bestaan is. Het gaat voortdurend door de magen van kleine organismen, zij nemen de aarde voortdurend op de schop. En wat je bovengronds ziet, is een reflectie van wat er ondergronds gebeurt. Dat gaat over biodiversiteit, maar ook over communicatie. Denk aan het schimmelnetwerk waarmee bomen communiceren."
Verwondering
Toch is de film niet bedoeld om op te roepen tot actie. "We maken geen maatschappijkritische films. We willen mensen inspireren en verwonderen maar geen mening opdringen. We streven ernaar om de natuur die dichtbij is te ontsluiten en mensen met andere ogen naar hun omgeving te laten kijken. We waken ervoor om een film te educatief te maken en geven dan ook weinig commentaar. Dat zou de verwondering wegnemen."
Toekomst
En ondertussen zijn er alweer nieuwe films in de maak. "We zijn bezig met een film over de Noordzee die volgend jaar uitkomt en voor 2025 staat een film over de natuur in Caribisch Nederland op het programma. Ik denk dat de klassieke natuurfilms waarbij iedere menselijke aanwezigheid buiten beeld blijft hun beste tijd gehad hebben. Maar de natuur is oneindig en ik zie een trend in films waarin de relatie tussen mens en natuur centraal staat."
Extra aandacht voor de natuur
De film Onder het Maaiveld is vanaf 2 maart 2023 in de bioscopen te zien, komend weekend zijn er voorpremières in DNK Assen en Luxor Meppel. In DNK is er de hele maand maart extra aandacht voor de natuur in Drenthe. Op het Ontmoetingsplein vind je de ROEG! Hoek met verschillende activiteiten, er is een speurtocht uitgezet en je vind er een mooie selectie natuurboeken.