In natuurgebied het Scharreveld tussen Beilen en Westerbork komen oude en nieuwe heide samen. De streek is eigendom van stichting Het Drentse Landschap dat stukken landbouwgrond aan het einde van de vorige eeuw weer omvormde naar natuur.

"Dit is één groot aaneengesloten heidegebied van ruim 300 hectare", vertelt Bertil Zoer van de stichting. "Maar dat was het niet. In de jaren negentig is het gerestaureerd zou je kunnen zeggen. Dit stukje is altijd heide geweest maar het waren vier los van elkaar liggende snippers."

In de jaren zestig van de vorige eeuw zijn boerderijen gebouwd in het gebied, waardoor de akkers tussen de heide kwamen te liggen. "Daar hoorden diepe, ontwaterende sloten bij waardoor het heiderestant hier hopeloos verdroogd raakte", vertelt Zoer. Planten en dieren verdwenen als gevolg van de versnippering en de verdroging.

Vroeger

"Uit oude inventarisatieverslagen weten we dat dit een compleet ontwikkelde heidegemeenschap was met allerlei soorten waar je je vingers bij aflikt, zoals het heidekartelblad en het gentiaanblauwtje. Het stond hier allemaal tot aan wolverlei aan toe." Door de intensieve landbouw in het gebied ging de soortenrijkdom achteruit.

Herstel

Sinds die tijd is de landbouwgrond in bezit van Het Drentse Landschap gekomen en zijn er verschillende werkzaamheden uitgevoerd, zoals het verwijderen van de voedselrijke bovenlaag en het herstellen van enkele verdwenen vennen. Sloten zijn omgelegd om de verdroging in het gebied tegen te gaan. "De verbeteringen zijn ook al zichtbaar," aldus Zoer, "maar vooral op het nieuwe stuk."

De soorten die uit de oude heidevelden verdwenen zijn, duiken voor een deel op in de nieuwe heidegebieden. "Bijvoorbeeld de bleekgele droogbloem. Die vind je eigenlijk niet meer op de oude hei maar hier staat de plant vrij massaal." Ook de witte snavelbies, een zeldzame plant die op de 'Rode Lijst' staat, komt er voor. Heikikkers en rugstreeppadden vinden hun weg naar de plassen.

Verschil

Het lijkt erop dat de nieuwe stukken heide het beter doen dan de stukken die steeds heide zijn gebleven. "De oude heide achter ons is heel lang verdroogd en verzuurd geweest en is dat eigenlijk nog steeds", legt Zoer uit. "Dus wat we er ook doen, maaien en plaggen, we krijgen hooguit gras of heide terug. De leuke soorten ontbreken."

In het herstelde stuk is de bovenlaag verwijderd. "Hier heb je eigenlijk de grond opnieuw aangesneden dus de chemische situatie van zo'n bodem is nog in tact. Eigenlijk ga je terug in de tijd door het weghalen van de bovenste grondlaag. Soorten die daar verdwenen zijn, duiken hier op en dat komt deels omdat veel van die zaden nog in de ondergrond zaten."

Invloed

Het nieuwe heidegebied heeft een positieve invloed op de oude heide omdat de versnippering van het gebied is opgeheven. "In die oude snippers leefden beestjes die weinig mobiel zijn en door de landbouwgrond niet meer van het ene stukje heide naar het andere konden komen. Nu zie je dat een soort als de adder opleeft omdat hij zich weer tussen de verschillende delen kan bewegen. We hebben het afgelopen jaar adders gevonden op plekken waar ze al een aantal jaren verdwenen waren."

Benieuwd naar het Scharreveld? Kijk dan zaterdag om 17.11 uur naar de ROEG! uitzending op TV Drenthe of kijk de uitzending hier terug.

Lees ook:

• Op pad in de Drentse natuur: heide
• Valkruid: een zeldzaamheid in Drenthe
• De moeraswespenorchis is terug dankzij natuurherstel