-
Tamme bruine ratten worden als huisdier gehouden (Rechten: Karsten Paulick via Pixabay)
Zijn er meer mensen die van het dier gruwelen dan er met bewondering naar kijken? De bruine rat staat bekend als ziekteoverbrenger en wordt ook wel rioolrat genoemd. Sinds het gemoderniseerde riool en het verwijderen van huisafval is dit echter nauwelijks nog aan de orde.
De bruine rat is een knaagdier uit de familie van de muisachtigen. Het is een van de meest succesvolle zoogdieren ter wereld en komt bijna overal voor. Waarschijnlijk is het dier in de achttiende eeuw door de scheepvaart vanuit Azië naar Europa gebracht.
Mensenvriend
Vooral in de buurt van menselijke nederzettingen komt de bruine rat voor. Het dier is te vinden bij boerderijen, woningen, stallen, pakhuizen, fabrieken, winkels en vuilstortplaatsen. De bruine rat heeft een voorkeur voor een vochtige en niet te warme omgeving. Het dier kan ook voorkomen in riolen, rietvelden en watergangen langs agrarisch bouwland. Een vervuilde omgeving trekt de ratten aan omdat het voedsel er voor het oprapen ligt.
Familie
De zwarte rat is het broertje van de bruine rat en komt ook in de buurt van mensen voor. De zwarte rat is een exoot die sinds de vroege middeleeuwen in Europa rondloopt en ook door de scheepvaart vanuit Zuid-Azië hier terecht kwam. "Maar de zwarte rat is echt een binnen dier, die vind je in de grotere steden", aldus boswachter Pauline Arends.
Een kenmerkend verschil tussen beide soorten is de lengte van de staart: die is bij zwarte ratten langer dan het lichaam en bij bruine ratten juist korter. "En de oren van de zwarte rat zijn kaal en steken uit, de oren van de bruine rat zitten in de vacht."
Alleseter
Het menu van bruine ratten is uitermate divers. Ze eten graan, zaden, slakken, larven, kikkers, jonge zoogdieren, vogeleieren en aas, als het maar eiwit- en zetmeelrijk is. Kannibalisme komt soms voor en is dan vaak een teken van een eiwittekort. De dieren zijn vooral 's nachts actief en nemen het voedsel mee naar een schuilplaats om in alle rust te genieten van de maaltijd. Sommige dieren, vooral niet-dominante mannetjes en zogende vrouwtjes, leggen een voedselvoorraad aan.
Liever samen
Bruine ratten leven samen in kleine sociale groepen met één dominant mannetje, meerdere vrouwtjes en enkele ondergeschikte mannetjes. De groep is hiërarchisch en de rangorde bepaalt wie wanneer mag eten en wie met wie mag paren. Ratten uit een andere groep ruiken anders en worden agressief benaderd. Voordat de dieren het hol verlaten onderzoekt één rat gedurende ongeveer twee minuten de omgeving. Is de kust veilig, dan volgt de rest.
Onderkomen
De dieren zijn goede klimmers, springers, zwemmers en duikers. Ze maken een holenstelsel in oevers, tussen stenen en aan de voet van bomen. "Het zijn net dassenburchten maar dan in het klein", aldus Arends. De holen liggen tot zo'n 50 centimeter onder de grond en zijn verbonden door gangen van zo'n 9 centimeter in doorsnede. Boven de grond zijn ze verbonden met paadjes. Ratten die binnen leven, zitten onder de vloeren en tussen de muren.
Huisdier
Een tamme variant van de bruine rat wordt als huisdier gehouden. Het zijn slimme en levendige dieren die je niet alleen kunt houden en voldoende afleiding moet bieden. Denk eraan dat ze nog steeds hun natuurlijke gedrag vertonen wat betekent dat ze vooral 's avonds en 's ochtends vroeg actief zijn. En dat ze aan meubels en stroomkabels knagen als je deze niet afschermt.
In de ROEG!-uitzending van zaterdag 1 april laat boswachter Pauline Arends een bruine rat zien. Ook andere rat-achtigen komen aan bod. Kijk vanaf 17.11 uur naar TV Drenthe of kijk het later terug online.