Bijna de helft van alle stikstof die in de twaalf stikstofgevoelige natuurgebieden in Drenthe neerkomt, is afkomstig van de landbouw. Dat blijkt uit een data-analyse van RTV Drenthe.

47,3 procent. Dat is het aandeel van de landbouw in de hoeveelheid stikstof in de Drentse natuurgebieden. Drenthe telt twaalf stikstofgevoelige natuurgebieden. Het RIVM heeft voor ieder natuurgebied per sector de bijdrage berekend, via het rekenmodel AERIUS.

Uit de gegevens blijkt dat ook het buitenland een groot aandeel heeft in de stikstof in Drenthe. Van alle stikstof die in de twaalf stikstofgevoelige natuurgebieden in Drenthe neerdwarrelt, komt 35 procent uit het buitenland. Het meeste komt uit Duitsland en dan vooral van de Duitse landbouw.

RTV Drenthe heeft een analyse gemaakt van de gegevens per stikstofgevoelig natuurgebied die in het rekenmodel AERIUS staan. Op het kaartje een overzicht van twaalf Drentse natuurgebieden. Als je op het gebied klikt, kun je een uitgebreid artikel lezen over de stikstof in dat natuurgebied.

Stikstofdoel voor Bargerveen gaat niet gehaald worden

Natuurgebied Bargerveen kampt met veel stikstof uit het buitenland, en dan voornamelijk Duitsland. Van alle stikstof in dat natuurgebied, komt 61 procent uit het buitenland. Dat is niet heel opvallend, want het gebied ligt tegen de Duitse grens aan. Sterker nog, het gebied loopt door in Duitsland.

"De discussie met stikstof uit Duitsland is altijd een heel ingewikkelde", zegt Henk Jumelet, de provinciebestuurder die over stikstof gaat. "Maar ik ga niet over Duitsland, maar ik mag wel over Drenthe gaan. Dus laten we het bij Drenthe houden. Ik zie dat ook in Duitsland de wetgeving wordt aangepakt en de eisen strenger worden. We zien inderdaad dat er een verschil is. Ik kan het ook niet uitleggen aan de ene boer aan de ene kant van de grens naar de andere boer aan de andere kant van de grens. En omgekeerd. Maar ik heb wel met de realiteit te maken. De Nederlandse rechter doet uitspraken. Dan hebben we met de Nederlandse wet te maken", aldus Jumelet.

Dat het buitenland de grootste veroorzaker is van stikstof in Bargerveen, heeft ook een ander gevolg. "In een aantal natuurgebieden zijn de stikstofdoelen van het kabinet haalbaar. Daar kunnen we de natuur herstellen en op orde brengen. Maar we weten nu al dat op een aantal andere gebieden dat niet het mogelijk is", vertelt Jumelet. Het Bargerveen is daar een voorbeeld van.

Veel stikstof in Bargerveen

Daar komt bij dat Bargeveen kampt met de grootste stikstofproblematiek in Drenthe. Voor 94 procent van het gebied geldt dat er sprake is van meer dan tweemaal de hoeveelheid stikstof dat is toegestaan. Op sommige plekken in het gebied gaat het zelfs om vier keer meer dan de norm.

Ook het Fochteloërveen kent deze problematiek. Voor slechts 1 procent van het hele natuurgebied is er geen sprake van een overschrijding van de stikstofnorm. In zo'n 60 procent van het gebied gaat het om een overschrijding van meer dan tweemaal de limiet.

Daarentegen lijken de problemen in het Elperstroomgebied mee te vallen, waar in 60 procent van het natuurgebied de stikstof op orde is.

Toch zijn er wel degelijk stikstofproblemen voor het Elperstroomgebied. Kalkmoeras dreigt er te verdwijnen. Van dit bedreigde moeras is nu nog maar 0,1 hectare over.

Zo zijn er in ieder stikstofgevoelig natuurgebied al gevolgen van het aandeel stikstof te zien. Planten en dieren verdwijnen, zandverstuivingen groeien dicht, karakteristieke elementen van de gebieden veranderen in gras en bossen verouderen sneller. Daarnaast leiden deze gevolgen ook weer tot andere gevolgen. Het verouderen van een bos, maakt dat er minder licht in een bos komt, waardoor sommige planten minder goed groeien.

Maatregelen

Om de gevolgen tegen te gaan, worden er maatregelen genomen in de natuurgebieden. Zo vindt er op veel plekken intensiever beheer plaats van de natuur, wordt er gemaaid of gebruik gemaakt van schaapskuddes, sloten worden gedempt of ondieper gemaakt en er wordt meer geplagd.

Er zijn twee uitzonderingen. Voor Norgerholt en Mantingerbos geldt dat niets doen het beste is. Beide gebieden zijn eeuwenoude bossen, waar de natuur haar eigen gang mag gaan. Maatregelen die de gevolgen van stikstof in het gebied tegen moeten gaan, hebben juist een tegengesteld effect, waarschuwen experts.

Bomen vangen stikstof op

Een mogelijke oplossing voor het stikstofprobleem is, behalve de stikstofuitstoot naar beneden te krijgen, om bufferzones bij de natuurgebieden aan te leggen. "Als je bijvoorbeeld een heidegebied hebt dat gevoelig is voor stikstof, dan kun je daar omheen een bufferzone aanleggen. Bijvoorbeeld een barrière van bomen", legt Fred Prak, woordvoerder bij Natuurmonumenten uit.

Bomen vangen namelijk meer stikstof op. Stikstof beweegt zich, net als bijvoorbeeld stof, door de lucht. En hoge bomen vangen veel wind. Of in dit geval stikstof. "Daarmee voorkom je dat die stikstof op de gevoelige heide terecht komt."

Industrie en bouw

Deze zomer protesteerden boeren bij afvalverwerker Attero en vorige maand zette de hoogste bestuursrechter van Nederland een streep door de vrijstelling voor de bouwsector, waardoor voortaan de stikstofuitstoot bij de bouw moet worden berekend.

Beide onderdelen, afvalverwerking en bouw, hebben qua stikstof nauwelijks impact. Van alle stikstof die neerkomt in de twaalf Drentse gebieden, komt 0,4 procent op rekening van de afvalverwerking. De industrie is een fractie van de stikstof die in de provincie neerdwarrelt. Het gaat om nog geen 2 procent: 1,65. De bouwsector is verantwoordelijk voor 0,04 procent. Werktuigen die gebruikt worden voor de bouw veroorzaken meer stikstof: 0,51 procent.

Gebruik van mest

De landbouw is met 47,3 procent dus de grootste oorzaak van de stikstof. En dat komt met name door het gebruik van mest en de stikstof vanuit koeienstallen, allebei gaat het om 17,4 procent van de totale stikstof. Zoals je hieronder in het overzicht kunt zien: