Drenthe is een populaire fietsprovincie met ruim tweeduizend kilometer aan fietspaden en uiteenlopende MTB- en ATB-routes. Een deel van die routes gaat dwars door de vele natuurgebieden die onze provincie rijk is.

En dat is een probleem. RAVON constateert een toenemende hoeveelheid verkeersslachtoffers onder reptielen en trekt aan de bel, aldus Nature Today.

Oproep

RAVON roept terreinbeheerders en overheden op om niet zomaar fietspaden in natuurgebieden aan te leggen of op te waarderen. "Wekelijks word ik benaderd door iemand die een pad wil aanleggen in een gebied waar dat gevolgen heeft voor reptielen. Het is ongekend hoeveel er in de laatste vijf jaar is aangelegd", aldus Richard Struijk van RAVON. "Over tien jaar denken we misschien wel: 'Waar zijn we mee bezig?'."

Versnippering

Paden die een natuurgebied doorkruisen zorgen voor de versnippering van het leefgebied van reptielen. De dieren kunnen elkaar niet bereiken met genetische isolatie en de kans op inteelt tot gevolg. Zij die proberen over te steken of zich opwarmen aan het warme pad lopen de kans platgereden te worden. Struijk: "Het is gek dat we op het gebied van autowegen aan ontsnippering werken terwijl al die fietspaden juist voor versnippering zorgen."

Bargerveen

Her en der doorkruizen brede betonpaden van meer dan twee meter breed het Bargerveen. "Ook wij vinden die brede betonpaden zeker niet fraai, maar er spelen ook andere factoren. De belangrijkste is brandpreventie," aldus boswachter Jans de Vries. De brede paden zijn nodig zodat zware tankwagens het gebied kunnen bereiken in het geval van een veenbrand. Maar op de betonnen paden laten reptielen zoals hagedissen en slangen regelmatig het leven.

"Klopt", aldus De Vries, "maar bij een grote brand zou de schade aan het reptielenbestand veel groter zijn." Samen met Staatsbosbeheer doet Michiel Eijkelkamp van de Universiteit Groningen onderzoek naar de verkeersslachtoffers onder amfibieën en reptielen op fietspaden in het Bargerveen. Het onderzoek loopt tot september van dit jaar. Struijk: "Het betonpad als brandgang zou een argument kunnen zijn, maar ik denk dan: 'Je hoeft er niet meteen een fietspad van te maken."

Drents-Friese Wold

Jarenlang heeft Rob Bijlsma het aantal hazelwormslachtoffers in het Drents-Friese Wold bijgehouden. Zijn conclusie: een verdubbeling in het fietsverkeer leidt ook bijna tot een verdubbeling van het aantal hazelwormen die de oversteek niet overleven. "Het is een lastige kwestie", aldus Lysander van Oossanen, boswachter in het Drents-Friese Wold. "De paden liggen er om mensen van de natuur te laten genieten. Maar het zijn ook de paden die lekker opwarmen en daardoor aantrekkelijk zijn voor reptielen."

"We proberen er rekening mee te houden, zo hebben we wel eens nagedacht over de kleur van het fietspad. Maar op de witte schelpenpaadjes zie je ze ook. We zorgen wel dat onze MTB-routes niet over heideterreinen gaan, daarvoor zoeken we de hoogtes en laagtes op in het bos. Alle paden verwijderen is geen optie. Dan lopen we op de lange termijn ook achteruit. Mensen moeten van de natuur kunnen genieten om het te waarderen."

Instandhouding

"Als het goed gaat met de reptielen in een gebied, verspreiden ze zich over het terrein. Dat betekent dat je ze ook meer zult vinden", aldus Van Oossanen. "We hebben vrijwilligers die meekijken maar we hebben niet de mankracht om werkelijke aantallen bij te houden." Struijk waarschuwt dat een duurzame populatie nog steeds geen garantie is voor het voortbestaan van een soort.

Om na te gaan of een ingreep in de natuur zoals een nieuw fietspad gevolgen heeft voor beschermde soorten wordt vooraf een natuurtoets uitgevoerd. Natuurtoetsing resulteert vaak in de conclusie dat de duurzame instandhouding van een soort niet in gevaar komt, aldus RAVON. "Maar het is een optelsom: de droogte van de afgelopen jaren, amfibieziektes, branden. Op papier kan een fietspad misschien geen kwaad maar als zich een brand of een andere calamiteit voordoet... het opzoeken van die grens vinden wij onacceptabel."

Lees ook:

• Waarom betonpaden in een natuurgebied?