IVN Natuureducatie roept op om schoolpleinen in te richten als buitenlokaal. Verschillende scholen in Drenthe zijn er al langer mee bezig. Maar ook binnen wordt vergroend met binnenbossen.

SBO De Kameleon in Hoogeveen heeft zo'n binnenbos en een groen plein. "Begin dit jaar kregen wij een Co2-meter in de klas. Daaraan zagen we dat het zuurstofgehalte in de klas te laag was", vertelt onderwijsassistent Annemiek Grooteboer.

Groene test

"Ook al hebben wij alle ramen open, we zagen dat de meter al vrij snel naar oranje of rood ging", legt Grooteboer uit over de Co2-meter. Om de luchtkwaliteit in het lokaal te verbeteren besloot de school zich aan te melden voor een proef van het IVN. Daarbij krijgen veertig klaslokalen in Nederland een binnenbos.

"We kregen een groot pakket met daarin de planten, maar ook de rails waaraan je ze op kan hangen. En ook zat er een groot wandbord bij waarin we dertig planten aan de muur konden hangen. Dat scheelt enorm qua ruimte in het klaslokaal", aldus Grooteboer.

Luchtkwaliteit

De school is nu een maand bezig met de proef en ze merken nu al verschil in de luchtkwaliteit. "Zo leren we onze leerlingen ook wat voor effect het heeft als er meer zuurstof in een lokaal is. Maar ze krijgen ook les in plantverzorging", legt de onderwijsassistent uit.

Veel leerlingen zijn enthousiast over hun 'nieuwe' klaslokaal die volgens hen van 'saai wit' naar 'gezellig groen' is gegaan. En ook de planten doen het goed: de leerlingen delen nu al stekjes uit aan kinderen van andere klaslokalen, zodat ook die ruimtes steeds groener worden.

De Kameleon in Hoogeveen heeft een binnenbos:

Tegenovergestelde van een tegelwoestijn

Belangstelling voor het vergroenen van schoolpleinen is er al langer. Pauline Leene van hoveniersbedrijf De Wilgenhut uit Assen is bij meerdere pleinprojecten betrokken. "Het is een ontwikkeling die zeker al een jaar of tien bezig is. Ook vanuit gemeenten wordt het nu gestimuleerd. Maar bij de meeste ontwerpers wordt er niet automatisch rekening mee gehouden, nog steeds wordt een plein vaak helemaal betegeld opgeleverd. Dat kan ook anders, door meteen in de bouwfase rekening houden met een groen plein."

Leene is ruim tien jaar geleden gestopt als leerkracht om verder te gaan als hovenier. Ze ontwierp het plein van Het Octaaf in Assen, veranderde (als deel van een team) het schoolplein van Vrijeschool de Es en was betrokken bij het vergroenen van twee schoolpleinen in Groningen. Momenteel werkt ze aan een buitenlokaal voor Vrijeschool de Es en maakt ze voor CKC Het Stroomdal in Zuidlaren een nieuw groen plein.

Volgens Agnes Bakker van IVN Natuureducatie hebben groene scholen veel voordelen:

Een 'groen plein', wat versta je daar eigenlijk onder? Het is het tegenovergestelde van een 'tegelwoestijn', zoals de pleinen met heel veel tegels worden genoemd. Leene ziet een groen plein zo: "De oppervlakte aan tegels is zeker niet meer dan de helft van het plein. Kinderen kunnen er spelen in het groen, het is er niet alleen om naar te kijken. Ze kunnen er kimmen, klauteren, verstoppen, er is groen om aan te raken, te ruiken, misschien zelfs om te proeven. En er is los natuurlijk materiaal: zand, takken, houtsnippers."

Minder ongelukken

"Je maakt de seizoenen en de elementen mee. Er is meer uitdaging om te bewegen. Waar je op een stenen plein alleen kan rennen en kijken, is hier meer variatie in het spel. Ieder kan op zijn eigen niveau spelen. Sommigen spelen heel voorzichtig, anderen willen de uitdaging. Uit onderzoek blijkt dat er minder ongelukken gebeuren op een groen plein en er minder gepest wordt."

"Er is buiten veel meer mogelijk dan alleen maar gym of een biologieles", zegt Vincent van der Veen van IVN Natuureducatie. Nu vanwege corona ventilatie belangrijk is, hoopt hij dat meer scholen het buitenlokaal omarmen. "In de situatie waarin we nu zijn beland, is het geven van lessen in de frisse buitenlucht dé oplossing. Bovendien zorgt het buiten zijn sowieso al voor meer enthousiasme onder kinderen. Ze zijn volop in beweging en de buitenlucht is goed voor de concentratie."

Verbinding met de natuur

CKC Het Stroomdal in Zuidlaren wordt momenteel grondig verbouwd. Na de zomervakantie gaan de leerlingen van de basisschool naar een vernieuwd onderkomen en een groen plein. Al bij het maken van de plannen voor een nieuw gebouw kwam de wens naar voren om een verbinding te maken met buiten, met de natuur. Directeur Hilleke Postma: "We hebben het Drentsche Aa-gebied in onze achtertuin. De verbinding met de natuur, de stroombeweging laten we overal terugkomen."

Het idee is dat de leerlingen niet de hele dag in de klas blijven, maar ook vaak naar buiten gaan. Dat kan via het eigen terras dat bij elk lokaal hoort. "Om de school heen komt een kronkelpad, een pluktuin en een moestuin. En de groene borders worden uitgebreid", aldus Postma. Daarnaast komt er een kabouterbos en een tunnel en hut van wilgentenen.

Er was al een dierenkampje bij school met geitjes en leerlingen gingen al geregeld met de boswachter op pad om een natuurgebied te onderhouden. Natuur zat al in het onderwijs verweven.

"Vergroening is een doorlopend plan, over meerdere jaren, waarbij kinderen en ouders ook meewerken. Daarnaast betekent duurzaamheid voor ons: van het gas af, naar zonnepanelen. We houden rekening met een veranderend klimaat: zo komt er een waterdoorlatend pad en de vele bomen om de school heen blijven staan. Verderop aan de Iepenlaan moest toch een boom gekapt worden, die wordt weer ingezet als klimboom op het plein."