Aan de rand van het Fochteloërveen in Fochteloo ligt het voormalige werkkamp Ybenheer. Nadat het afgelegen kamp gedurende ruim twintig jaar bewoond geweest was, is het eind jaren zestig afgebroken. Vandaag de dag herinneren fundamenten, waterputten en andere overblijfselen aan dit stukje geschiedenis.
"Dit terrein is vanaf 1941 tot 1964 in gebruik geweest als kampement waar allerlei verschillende groepen werden weggestopt die op de een of andere manier niet welkom waren in de burgermaatschappij", aldus schrijver Kees Timmerman.
Opgesloten
"De eerste groep die hier verbleef bestond uit mensen die tijdens de oorlog weigerden om in Duitsland te werken", vertelt Timmerman. "Zij werden hier zo hard behandeld en ze moesten zo hard in het veen werken dat er werd gehoopt dat ze zich spontaan zouden aanmelden om alsnog in Duitsland aan het werk te gaan." In juni 1942 kwamen ruim tweehonderd Joodse dwangarbeiders in het kamp aan. In oktober van dat jaar werd het kamp ontruimd. Slechts enkele dwangarbeiders keerden na de oorlog terug naar huis.
Na het vertrek van de joden werd het kamp achtereenvolgens gebruikt voor de opvang van moeilijk opvoedbare jongeren en van hongerkinderen uit het Westen. Vanaf 1951 woonden ex-KNIL-militairen en hun gezinnen in het kamp.
Onderhoud
Tegenwoordig is het voormalige kamp natuurgebied. De cliënten van zorg- en logeerboerderij De Geitenmeijerij in Fochteloo onderhouden het terrein. "Vanaf het begin dat de kampjes ontsloten zijn, zijn wij betrokken bij de ontsluiting en het opknappen", verteld Jaap Meijer van de zorgboerderij. "We zijn ook gevraagd om het verdere onderhoud in de toekomst te garanderen zodat de kampjes blijven zoals ze nu zijn en zodat ze toegankelijk en mooi blijven voor publiek."
Het is een samenwerking tussen het dorpsbelang Fochteloo, Natuurmonumenten en de zorgboerderij. Meijer: "Voor onze cliënten is het mooi om wat te kunnen doen voor de maatschappij en voor de mensen om hen heen. Het is ook een stukje natuurbehoud wat zij erg leuk vinden om te doen. De deelnemers vinden dit hun bos omdat wij geholpen hebben met het ontsluiten en het onderhoud. Dat is het mooie ervan."