-
Na de winter sluipt de vuurjuffer als eerste uit (Rechten: Wikimedia Commons)
De eerste vuurjuffers en smaragdlibellen laten zich weer zien. Bij een geschikte temperatuur verlaten de larven het water en komen de volwassen libellen tevoorschijn. Bioloog Hero Moorlag is al jaren gefascineerd door de kleurrijke insecten en vertelt in een lezing over de bijzondere ontwikkeling en paring van libellen.
Onder de libellen vallen de echte libellen en de juffers. Juffers zijn slanker en kleiner dan echte libellen maar hebben een vergelijkbare levenswijze. Vooral de voortplanting is opvallend vanwege het hartvormige paringswiel dat het mannetje en vrouwtje vormen. Wereldwijd komen zo'n 6300 soorten voor waarvan ongeveer zeventig in ons land.
Voortplanting
Na de paring zet de libelle haar eitjes in of vlak bij het water af. Eén vrouwtje produceert honderden tot enkele duizenden eitjes. Na een paar weken tot een paar maanden komen de larven uit die hun leven onder water voortzetten. Ze jagen op waterdiertjes en brengen, afhankelijk van de soort, een jaar tot zelfs bijna vijf jaar in het water door. Om te kunnen groeien, vervelt de larve regelmatig.
Volwassen
Als de larve volgroeid is, moet deze nog één keer vervellen voordat het volwassen dier tevoorschijn komt, ook wel imago genoemd. De correcte term hiervoor is 'uitsluipen'. De larve verlaat het water, zoekt een geschikte stengel op en kruipt uit zijn huid. De kop en het borststuk breken open en de libelle komt tevoorschijn. Met de poten grijpt hij zich vast en trekt zo zijn achterlijf naar buiten.
Voorjaar versus najaar
Zo lang als een libellelarve onder water leeft, zo kort is de tijd die hij daarbuiten doorbrengt. "De soorten die in het voorjaar tevoorschijn komen, gaan binnen enkele weken allemaal dood. In augustus zie je geen voorjaarssoorten meer", legt Moorlag uit. "In de nazomer zie je heel andere soorten zoals paardenbijter, glazenmakers, heidelibellen en pantserjuffers."
Afname
Moorlag brengt veel tijd buiten door en houdt zich al ruim twintig jaar bezig met libellen. "Veldbiologie is altijd mijn hobby geweest en ik voer al 47 jaar inventarisaties uit." Hierdoor ziet hij met eigen ogen wat ook uit de publicatie van de nieuwe Rode Lijst is gebleken: het gaat niet goed met de libelle. Hij geeft een duidelijke verklaring voor de afname. "Libellen zijn rovers en moeten dus insecten vangen om te overleven. Als die er niet zijn, wordt het moeilijk."
Boerenveensche Plassen
Een van de natuurgebieden waar Moorlag vlinders en libellen inventariseert zijn de Boerenveensche Plassen ten noorden van Hoogeveen. "Door de jaren heen heb ik daar 35 verschillende soorten genoteerd. In 2021 zag ik maar zeven of acht soorten. Zowel het aantal soorten als het aantal dieren neemt af. Dat is niet alleen in Drenthe maar overal een probleem. Daar kun je de tranen van in de ogen krijgen."
Libellenlezing
Komende zaterdagmiddag 30 april verzorgt Hero Moorlag een lezing over libellen in de bibliotheek in Emmen. De ontwikkeling van libellen in vergelijking met vlinders komt aan de orde. Hij zal vertellen over het unieke paringsritueel van de tere insecten en hij zal verschillende soorten echte libellen en juffers laten zien. Deelname is gratis maar opgave vooraf wordt op prijs gesteld en kan via deze website.