-
De Hunze meandert weer bij Gieterzandvoort (Rechten: RTV Drenthe/Hjalmar Guit)
Waterschappen in Drenthe sleutelen al zo'n dertig jaar aan de Hunze. De rivier in het noorden van Drenthe moet weer ouderwets gaan slingeren, zoals hij eeuwenlang deed. Met het toenemende aantal warme en vooral droge dagen is dat belangrijker dan ooit.
Het contrast is groot in de twee delen van de Hunze langs de Noordveensedijk. Net buiten Gieterveen is het waterschap Hunze en Aa's tien jaar geleden gestart met het verleggen van de rivier. En de verschillen tussen de oude vaart en de 'nieuwe' rivier zijn inmiddels duidelijk te zien.
Natuur keert terug
"Moet je eens kijken, het is hier zo helder dat je de bodem kunt zien." Dijkgraaf Geert-Jan ten Brink tuurt tevreden vanaf een brug naar beneden. In het kabbelende water wuiven felgroene waterplanten. Over het oppervlak zoeft een blauwe libelle, een kikker springt door het gras aan de oever.
Het waterschap heeft een nieuwe stuw aangelegd, met keien in plaats van metaal. Beter voor de vissen, die weer terug zijn gekeerd in dit deel van de rivier. "Het krioelt hier soms van de windes, die komen om te paaien. Dat had je hier jaren geleden helemaal niet", vertelt Ten Brink.
Rivier wordt kanaal
Nog geen honderd meter verderop kun je de oude situatie van dichtbij bekijken. Daar, haast verscholen in het riet, staat de oude stuw. Een log ijzeren gevaarte, waarmee het waterschap vroeger de waterstand in de Oostermoerse Vaart beheerde. Vissen konden er alleen niet langs.
De Hunze is een tijdlang geen echte rivier geweest, maar een kaarsrechte vaart. Medio 20e eeuw is de kronkelende Hunze gekanaliseerd. Agrariërs van de omliggende landerijen konden zo veel sneller overtollig water afvoeren. Goed voor de landbouw, maar minder goed voor de natuur.
Bekijk hier het verschil tussen de Oostermoerse Vaart en de Hunze
Otters en bevers
"Je ziet het aan alles: het ziet er heel anders uit dan verderop", wijst Ten Brink aan, terwijl hij op de oude stuw staat. Afgestorven waterplanten steken gedeeltelijk boven het oppervlak uit. Aan de oevers groeit enkel riet en insecten vliegen er nauwelijks. Alleen twee waterhoenen wagen zich aan een duik.
Hoe anders is het in delen van de Hunze die weer meanderen. Vissen kunnen hun weg weer vinden, otters en bevers zijn in het water teruggekeerd. Maar dat slingeren heeft nog een andere belangrijke functie: niet te snel het water afvoeren.
Watervoorraad
Ten Brink: "We houden in het gebied nu veel meer water vast, zo'n 53 miljard liter. Doordat de Hunze langzamer stroomt, heeft het water veel meer tijd om door te sijpelen in de bodem." Dat maakt het gebied in zijn geheel veel natter en beter bestand tegen droge periodes.
De Hunze mondt uiteindelijk uit in de Waddenzee en de dijkgraaf droomt ervan dat de rivier uiteindelijk over de gehele lengte net zo meandert als vroeger. Er is nog wel veel werk aan de winkel. Vooral in de provincie Groningen, maar ook in Drenthe, liggen nog kilometers kaarsrechte Hunze.
"Of we dat nog mee gaan maken? Dat weet ik niet, want zo'n project kost enorm veel tijd. Maar het zou wel heel mooi zijn."