Mossen zijn primitieve sporenplanten die al heel lang op aarde voorkomen. Gezien het kleine formaat zou je ze gemakkelijk over het hoofd kunnen zien, ware het niet dat ze vaak dicht op elkaar geplakt voorkomen en grote matten of kussens vormen op de bosbodem, op boomstammen en op stenen en rotsen.

Sommige mossen komen op uitzonderlijke plekken voor. Eerder zagen we het ertsmos boven op een bult batterijen. Dit keer neemt mossenexpert Hans Colpa ons mee naar Drents trots, de hunebedden. D29 tussen Borger en Buinen om precies te zijn.

Extreem

"Ik wil jullie bijzondere mosjes laten zien die in Drenthe alleen op graniet groeien. De omstandigheden hier zijn extreem, omdat het of heel droog is, of heel hard waait zoals nu. Maar weinig mossen kunnen daartegen", aldus Colpa. Graniet is een zuur stollingsgesteente, gevormd door het ondergronds stollen van magma. Het is een voorbeeld van silicaatgesteenten. "Een paar mossen zijn specialist in die zure stenen en vinden het geen probleem dat het een beetje zuur is."

Zuur

Zuur gesteente komt in ons land vooral voor door de aanvoer van keien in de ijstijd, waaronder de stenen van de hunebedden. "Door de naam zou je denken dat die mossen alleen maar op hunebedden voorkomen. Dat is natuurlijk niet zo." In het buitenland groeien ze ook op andere silicaatgesteenten dan graniet. Als het maar niet kalkrijk is. "In Zweden zie je ze heel veel maar in Nederland is dit super zeldzaam omdat het een soort kalkland is. Denk maar aan cement en stoeptegels. Alles in ons land is gemaakt van kalk en daar kunnen veel mossen tegen."

Kalk

Colpa laat nog iets bijzonders zien. "In de granietsteen zat een scheur. Jaren geleden is die scheur gevuld met cement. Cement is kalkrijk en je ziet dat er mos op het cement groeit, maar geen hunebedmuisjesmos want dat houdt van zuur. Dit is gewoon muisjesmos, een veelvoorkomende soort. Beiden mossen lijken op elkaar maar er is één duidelijk verschil. Gewoon muisjesmos heeft bijna altijd kapsels en hunebedmuisjesmos niet. De rest moet je onder een microscoop bekijken."

Lees ook:

• Mosonderzoek op hunebedden wijst uit: Drentse lucht steeds viezer
• Unieke hunebedmossen groeien goed in Drenthe
• Slimme mossen zoeken het hogerop in het stormbos