-
Grensrivier de Reest slingert door het Reestdal (Rechten: RTV Drenthe/Andries Ophof)
Op de grens tussen Drenthe en Overijssel stroomt de Reest. De grensrivier is onderdeel van een gevarieerd beekdallandschap waar de afgelopen decennia veel aandacht besteed is aan herstel van de waterhuishouding. Kenmerkende elementen van tientallen jaren geleden zijn langzaamaan weer teruggekomen.
Het doel was de kwaliteit van de beekdalgraslanden in het gebied te verbeteren. Uko Vegter van Stichting Het Drentse Landschap laat zien wat deze inspanningen hebben opgeleverd.
Opleving
In het begin van de jaren negentig begon onderzoek naar de mogelijkheden in het Reestdal. "In de jaren daarop zijn heel veel maatregelen genomen," aldus Vegter. "Daar zie je nu de effecten van. Dat is erg leuk, je ziet dat de hele middenloop van het beekdal van de Reest opleeft."
In de hooilanden in het Reestgebied komen typische soorten voor die je in andere beekdalen niet ziet, zoals draadrus en noordse zegge. Vegter: "Hooilanden met die soorten zijn hartstikke zeldzaam en gingen ook hier behoorlijk achteruit maar met die verbeterde waterhuishouding draag je behoorlijk bij aan de kwaliteit."
Afstemming
Vegter stemt het beheer af met zijn Overijsselse collega's aan de overkant. "Het is één beekdal en dan kun je best een iets andere insteek hebben of verschillende accenten leggen in het beheer. Maar je moet natuurlijk wel goed overleggen over hoe je dat beheer uitvoert en dat proberen we te doen."
Zo'n verschillend accent is de timing van het maaien. Soms wordt aan de overkant eerder gemaaid dan in Drenthe. "Dat komt omdat zij wat meer met pachters werken dan wij," legt Vegter uit. "Maar ze hebben aan de overkant ook veel watermaatregelen genomen en je ziet dat het beekdalbreed de goede kant opgaat."
Kwelwater
Vegter werd verrast door de holpijp die ineens overal door de vegetatie in het droge hooiland begon heen te prikken. Holpijp is namelijk een typische soort van de kwel, een plant die zich voedt met grondwater.
Vegter: "Holpijp is een wat dieper wortelende soort. In zo'n droog hooiland opeens overal die holpijpjes, dat is een teken dat het grondwater er vanonder tegen aan loopt te duwen en dat daarmee de milieuomstandigheden in de wortelzone veranderen. Het wordt wat mineraalrijker, wat ijzerrijker en wat minder zuur en daar reageert zo'n holpijp op."
Een andere indicator van de toestroom van ijzerrijk grondwater is de waterviolier. De plant komt voor in ondiep water en heeft wortels die in de onderwaterbodem groeien. "En hier zie je dat de bodem nog heel vochtig is maar ook enorm oranje van al dat ijzer in het grondwater."
Vochtig
Het grondwater zorgt ervoor dat het gebied niet uitdroogt. "Ondanks tweeënhalve maand droog weer is het hier nog hartstikke vochtig. In maart stond dit een decimeter onder water en het is nog steeds voldoende vochtig. Daardoor krijg je de overgang naar die wat nattere hooilandvegetatie, dankzij de toestroming van water naar het beekdal," aldus Vegter. "En dat leidt weer tot zeggerijke dotterbloemhooilanden."
Terug naar de situatie zoals die hier in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw was. En die langzaamaan verdween door een lager waterpeil in de beken - door de afkoppeling van een deel van het stroomgebied - en diepere sloten om het beekdal voor de boeren bruikbaar te maken. Het herstel van de waterhuishouding in het gebied zorgt voor de terugkeer van de vochtige beekdalgraslanden.
Onderzoek
De oorsprong van het huidige beheer ligt in de jaren tachtig. De plannen die er toen lagen om de Reest recht te trekken waardoor het gebied beter geschikt zou worden voor de landbouw, gingen niet door. Vervolgens rees de vraag hoe het Reestdal als natuurgebied beheerd kon worden.
Daarom is onderzocht hoe het ervoor stond met de vegetatie en de fauna in het gebied en hoe het water- en natuurbeheer eruit zou moeten zien.
Maatregelen
Uit het onderzoek bleek dat er vooral met de waterhuishouding problemen waren. Daarom is het waterpeil in de beek verhoogd met drempels, sloten en greppels zijn ondieper gemaakt en rondom het beekdal is een aantal heidegebieden hersteld zijn waarmee de infiltratie van water naar het beekdal toe is versterkt.
Afgerond
De maatregelen in het gebied zijn afgerond. "Voor deze middenloop hebben we aan de Drentse kant gedaan wat we konden en dat heeft tot goede effecten geleid," aldus Vegter. "Dus die kenmerkende dotterbloemhooilanden, die heel veel mensen nog wel kennen uit hun jeugd, zie je op heel veel plekken in de middenloop terug en dat is prachtig."