Hoe ziet het leven in, op en rondom het water er in de zomer uit? Om daar achter te komen maken we in de serie Spetterend Drenthe een tocht langs het Drentse water. Vandaag duiken we de sloot in. Nederland telt 330.000 kilometer aan sloten en daar is van alles in te vinden.

Dat ontdekken ook kinderen tijdens de IVN Slootjesdagen. Gewapend met een schepnetje en emmer leren ze wat er in een sloot in Oranjedorp allemaal leeft en groeit. "Ik heb een waterschorpioen gevonden", roept een van de kinderen. "Met die kleine klauwtjes pakt hij zijn vijanden vast en dan steekt hij ze heel snel. Hij ademt met zijn billen."

Kleine diertjes

IVN organiseert elk jaar de Slootjesdagen. "Wij proberen kinderen in de basisschoolleeftijd van zes tot twaalf jaar meer bij de natuur te betrekken", zegt Tinus Knegt, vrijwilliger bij IVN Emmen-Coevorden. Alles wat de kinderen uit de sloot hebben gehaald, wordt in een aquarium gestopt. Met een zoekkaart kunnen ze er vervolgens achter komen wat voor diertjes ze hebben gevonden.

"Dat levert soms verrassende dingen op", vertelt Knegt. "Kinderen hebben de kleine watersalamander gevonden, maar ook de groene kikker, de keizerlibel, de bruine glazenmaker en de schaatsenrijder." Het gaat er volgens Knegt om dat de kinderen een verscheidenheid aan kevertjes, spinnetjes en andere kleine diertjes zien. "Dat betekent dat hier echt waterleven is."

Kwaliteit slootwater

De kinderen doen dit een middag, maar ecoloog Roy van Hezel staat veel vaker met een schepnet in de sloot. Hij houdt de kwaliteit van het water voor Waterschap Noorderzijlvest nauwlettend in de gaten. "Sloten hebben voornamelijk de functie om water aan of af te voeren. Daarnaast hebben ze ook een ecologische functie, want er leeft natuurlijk van alles in die sloten. Elke sloot heeft zijn eigen ecosysteem."

Volgens Van Hezel wordt de kwaliteit van het slootwater steeds beter. "Dat zien we aan de stofjes die we meten, maar ook aan al het waterleven dat in een sloot voorkomt. Des te diverser het waterleven, des te beter het gesteld is met de waterkwaliteit."

Samen met de boeren probeert het waterschap de kwaliteit van het slootwater in landbouwgebieden te verbeteren. "Dat kan door bijvoorbeeld het inzaaien van een bloemrijke akkerrand langs sloten. Dat zorgt ervoor dat er vanuit de landbouw minder stoffen in de sloten terechtkomen." Dat kost volgens Van Hezel tijd. "Maar we zien wel dat het al stukken beter is dan jaren geleden."

Verlanden en schonen

Ook aan de diversiteit aan planten kan Van Hezel zien dat het beter gaat dan jaren geleden. Maar een sloot waar te veel planten in staan, is ook weer niet goed. Dan gaat een sloot verlanden. "Dat wil zeggen dat de sloot eigenlijk steeds ondieper wordt, omdat er meer blad en zand in blijft hangen en er steeds meer landplanten gaan groeien. Dan kan het water niet meer worden aan- en afgevoerd. Dat is voor de dieren die in de sloot leven ook niet goed."

Van droogte in de sloten in het gebied van Noorderzijlvest is volgens Van Hezel geen sprake. "In ons gebied hebben we ook het geluk dat we water kunnen aanvoeren vanuit het IJsselmeer. Wel moeten we spaarzaam met ons water omgaan, want in grote delen van Nederland is het momenteel erg droog."

Als een sloot te veel dichtgroeit, wordt het gedeeltelijk geschoond. Dat houdt in dat een deel van de planten er wordt uitgehaald. "Als je alles eruit haalt, dan ga je heel de sloot resetten. Het liefst laten we een deel van de planten staan zodat je het ecosysteem in stand houdt."

Sloten onder de loep

Om te laten zien dat de ene sloot de andere niet is, onderzoekt Van Hezel het waterleven in twee verschillende sloten. Ten eerste een sloot in een landbouwgebied bij Vries, waar aan de rand een bloemrijk mengsel is ingezaaid. Ook de sloot zelf is plantenrijk.

"Hier zwemt bijvoorbeeld de tiendoornige stekelbaars. Die vis houdt van plantenrijk water." Daarna stapt Van Hezel met een schepnet in een sloot in een woonwijk in Eelde. Die sloot wordt gevoed door kwel, grondwater dat vanuit hogere delen onder druk bij lagere delen omhoog komt. "In deze sloot groeien hele andere planten en daar horen ook andere waterbeestjes bij."

Ben je benieuwd wat voor waterdieren Van Hezel in beide sloten vindt? Bekijk dan de onderstaande video. Tekst gaat verder onder de video.

Rapportcijfer

Via de website www.waterdiertjes.nl voert Van Hezel in wat hij heeft gevonden. "Dan krijg je een score en die zegt iets over de waterkwaliteit van de sloot. Het zou mooi zijn als iedereen dit gaat doen. Daardoor krijgen wij veel meer data en inzicht in hoe de kwaliteit van het slootwater in heel Nederland is."

Het landelijk gemiddelde van de kwaliteit van het slootwater is een 4,4. De sloot in het landbouwgebied scoort een 6,2 en de sloot in de woonwijk een 7,3. Beide sloten scoren dus goed. "Dat is mooi. Het leven in beide sloten is heel divers, dat is een goed teken."

Het wil volgens Van Hezel niet zeggen dat de sloot in de woonwijk beter is dan de sloot in het landbouwgebied. "Het is gewoon een ander type sloot. De sloot in de wijk wordt gevoed door kwel, de sloot op het platteland door regenwater. Daar hoort gewoon een andere type waterleven bij."

Lees ook:

• Vroeg uit de veren: Vogels spotten op het Leekstermeer
• Handen uit de mouwen: Lopen, draaien en zwaaien bij de Dieversluis