Krabbenscheer, havikskruid, wolfspoot, berenklauw, planten dragen soms angstaanjagende namen. Komt dit door een overvloed aan inspiratie bij de naamgevers of hebben deze planten werkelijk iets met dieren gemeen?

Natasja de Jonge uit Wapserveen wil dit graag weten, ze stuurde haar vraag naar Zoek Het Uit!

Regionamen

Een telefoontje naar plantenkenner Guido Lek van onder meer Stichting Het Drentse Landschap en de Werkgroep Florakartering Drenthe leert gelijk dat het veelal gaat om lokale benamingen. "Het gaat om namen voor planten die in een regio om de tien kilometer wel kunnen veranderen, pas later kwam de wetenschappelijke benaming", verduidelijkt Lek.

Tekst gaat verder na de foto

Raadselen

"Soms zijn de namen nog wel uit te leggen, soms ook is het een groot raadsel", gaat Guido Lek verder. "Zo kun je beredeneren dat een paardenbloem vaak door paarden wordt gegeten, daar moet de naam vandaan komen, want de plant stuift niet in galop over het weiland."

De paardenbloem kreeg later de wetenschappelijke naam Taraxacum officinale. "Zo werd voor iedereen duidelijk over welke plant we het hadden, want sommige planten kregen op verschillende plekken weer andere namen."

Berenklauw

Maar de namen zijn dus vaak helemaal niet te verklaren. "Neem de berenklauw, daar zagen ze heel lang geleden misschien echt de klauw van een beer in, maar ik kan dat er niet van maken." Die berenklauwen zorgen overigens, net als echte beren elders op de wereld, soms wel voor veel overlast. RTV Drenthe zond bijna tien jaar geleden een reportage uit over problemen met de berenklauw in Assen.

Zie hieronder de reportage over de berenklauw. Tekst gaat daarna verder.

Kattenstaart

Niet alleen verandert de naam van een plant soms om de paar kilometer, ook komt het voor dat een naam aan verschillende planten wordt gegeven. Uit een zoektocht op internet is onder meer te leren dat er allerlei soorten kattenstaarten zijn. De wetenschappelijke naam Lythrum staat voor de kattenstaartenfamilie en daartoe behoren 35 soorten. Maar het kan ook voorkomen dat een plant die ergens kattenstaart wordt genoemd toch niet tot bovenstaande familie wordt gerekend, die heeft dan een andere wetenschappelijke naam gekregen.

Slangenkruid

Voor de naam van de plant slangenkruid (echium vulgare) moeten we afdalen naar de Romeinse tijd. De lijfarts van keizer Nero stelde dat de wortel van deze plant hielp tegen slangenbeten, maar dan moest 'dit medicijn' wel ingenomen worden met rode wijn. Overigens werd de wortel later gebruikt als basis voor rode verf en dat had de plant een heel andere naam op kunnen leveren.

Hondsdraf

Bijzonder ook is de plant die we kennen als hondsdraf. Dit plantje heeft lange uitlopers over de grond en werd in vroeger tijden gebruikt bij allerlei huidaandoeningen. Volgens plantenkenner Guido Lek is de hond in de naam lastig te verklaren, maar zou de draf verband houden met de snelheid waarin deze plant groeit. Op de site wildeplanten.nl is te vinden dat hondsdraf in de middeleeuwen gondrave werd genoemd (gond betekende zweer, etter of gezwel, rave betekende rank), gond zou dan verbasterd zijn tot hond.

Oerkenbladtie

Wat het plantje hondsdraf nog mysterieuzer maakt is de Drentse naam oerkenbladtie. Renate Snoeijing van het Huus van de Taol laat desgevraagd weten dat 'oerken' aardgeesten zijn. Die geesten zouden blauwe plekken veroorzaken en daar wreven ze dan met 'oerkenblad' over om de jeuk te verjagen.

Het woord oerkenblad wordt volgens Snoeijing in Zuidwest-Drenthe gebruikt, maar in andere delen van de provincie staat hondsdraf bekend onder nog weer andere namen, zoals broene grete, hondekruud, ogentroost (het werd ook gebruikt bij oogaandoeningen), kruup-deur-de-tuun en oelkeblad. In totaal zijn er wel acht namen voor het plantje hondsdraf in onze provincie. Deze informatie is afkomstig uit het boek Nakende Wiefies van Jent Hadderingh.

Tekst gaat verder na de foto

Conclusie

De uitkomst is dus dat het niet altijd meevalt om goed de dierennaam van een plant te verklaren. "Die kan verwijzen naar een uiterlijk kenmerk van een dier of het gedrag van een dier, maar soms is er echt geen touw meer aan vast te knopen", zegt Guido Lek. Hij is ook de man die met de Drentse naam oerkenbladtie op de proppen kwam, duidelijk in de veronderstelling dat de verklaring van die naam vast nooit meer te achterhalen zou zijn, maar niets is dus minder waar.

En zijn planten met dierennamen nou echt gevaarlijk? Nee, bepaald niet, behalve de wolfskers, die is zeer giftig, dus laat de besjes van de plant vooral hangen. In Nederland is de wolfskers overigens zeldzaam. Hij komt hier voornamelijk voor in Gelderland en Zuid-Limburg.

Tekst gaat verder na de foto

Zoek Het Uit

Kun je het niet verklaren,
lijkt de appel plots een spruit?
Geen vragen lang bewaren,
stel ze aan Zoek Het Uit!

En dat kan hieronder