Om de paar dagen heeft Drenthe te maken met aanvallen op schapen door een wolf of meerdere wolven. Zo was het afgelopen weekend weer raak in Boijl op de grens met Friesland en in Vledderveen. De teller dode schapen staat voor januari op 26. En mogelijk overlijden nog een paar schapen in Boijl aan hun verwondingen. In totaal zijn sinds september 84 schapen en een kalf gedood door de Drentse wolf of wolven. Al moet het DNA van de aanvallen in januari nog worden onderzocht.

In april wordt voor het eerst vrouwtjeswolf GW2090f in Drenthe gesignaleerd en in de maanden daarna blijft het aantal aanvallen op schapen beperkt. Op 22 september wordt mannetjeswolf GW2397m voor het eerst gespot in Klazienaveen. Hij is vanuit Duitsland richting Drenthe gelopen en heeft onderweg in Overijssel meerdere aanvallen op schapen gedaan. Sinds de mannetjeswolf in Drenthe is, is er een groot aantal meldingen van wolvenschade.

Bij meldingen van wolvenschade wordt eerst gekeken of het überhaupt om een wolf gaat en in een vervolgonderzoek wordt dan vastgesteld om welke wolf het ging bij een specifieke wolvenaanval. Pas bij de tussenrapportage van BIJ12 in maart is het zeker te zeggen of de mannetjeswolf verantwoordelijk is voor de aanvallen in Drenthe.

In het heidegebied tussen Eindhoven en Weert is sinds anderhalf jaar wolf GW1625 actief die minstens 74 schapen heeft gedood; dat aantal is zonder de aanvallen in januari. Ecoloog en wolvendeskundige Wim Tegels uit Vlodrop doet een oproep om de 'probleemwolf' daarom af te schieten. "Ik denk niet dat we deze wolf nog in het gareel krijgen", zegt Tegels.

Ecoloog Hugh Jansman van de Wageningen Universiteit over deze wolf: "Die wolf leeft in een versnipperd cultuurlandschap. Dat betekent dat als die wolf onderweg van natuurgebied A naar natuurgebied B gaat, hij door agrarisch landschap komt. Als die dan ook nog alleen maar reeën treft in het wild omdat er geen wilde zwijnen of herten zijn, dan kan die sneller denken: laat ik eens een schaap nemen." In Drenthe is het landschap soortgelijk: versnipperde natuur en geen grootwild.

Wat is herhaaldelijk?

De wolf in Brabant/Limburg zou drie tot vier keer een wolfwerende afrastering hebben weten te omzeilen. Tegels denkt dat de wolf er overheen is gesprongen. Volgens Jansman gaat het maar om één keer.

In Drenthe zijn meerdere meldingen gedaan van een wolf die een goed geplaatst wolfwerend hek heeft weten te omzeilen. Hebben we hier te maken met een probleemwolf? "Een probleemwolf is een wolf die ongewenst gedrag vertoont. Dat zijn wolven die door mensen gevoerd zijn en daardoor mensen van dichtbij benaderen in de hoop voer te krijgen; dat zijn de risicowolven. Agrariërs kunnen een wolf daarnaast als probleemwolf ervaren als die vee doodt, maar de wolf weet niet beter. De overheid heeft een probleemwolf vertaald naar een wolf die herhaaldelijk goed beschermd vee aanvalt", aldus Jansman.

En op dit moment is er nog geen definitie wat herhaaldelijk is. "Momenteel wordt gewerkt aan herziening van het wolvenplan en daarin wordt wellicht beter gedefinieerd hoe vaak 'herhaaldelijk' is', zegt Jansman.

(Verhaal gaat verder onder de tabel)

Wolvenaanvallen Drenthe en directe omgeving (grensgebied Friesland)

Volgens Gijsbert Six, van het Platform kleinschalige schapen- en geitenhouders, is de wolf in Drenthe nog geen enkele keer over of door een wolfwerend hek gekomen. Op Twitter heeft Statenlid Johan Moes een tweet geplaatst waarin hij schrijft dat een wolfwerend hek bij Geeuwenbrug aanvallen van de wolf niet tegenhoudt.

Maar volgens Six gaat het hier niet om een aanval van een wolf. "De taxateur heeft DNA afgenomen en dat was niet van een roofdier. Dus deze aanval is niet door een wolf uitgevoerd. Het hele schadebeeld wees daar ook op: er zat maar één wondje aan het oor en daar gaat een schaap niet aan dood." Johan Moes heeft de tweet inmiddels verwijderd, nadat RTV Drenthe hem hier op wees.

Ook voor het platte hek bij een aanval op schapen begin januari in Wapse is een logische verklaring. "Een deel van de schapen is in paniek door de afrastering naar buiten gegaan, wellicht omdat de schapen de wolf buiten het hek zagen lopen. De wolf is er niet in geweest, maar heeft zijn kans gezien toen de schapen buiten de afrastering waren. Ook hier is een wolf niet van buitenaf naar binnen door een wolfwerend hekwerk gekomen", aldus Six.

Wolfwerend hek toch omzeild?

Een schapenhouder in Vledder dacht dat hij alle schapen goed achter een wolfwerend hekwerk had. Toch sloeg een wolf op 21 januari toe. Johan Moes plaatste een dramatisch filmpje daarover op Twitter. "Deze schapenhouder weet niet meer wat hij doen moet." Six zegt dat het gebied grensde aan de Vledder Aa. "Daar stonden alleen twee lage draadjes. Een wolf kan goed zwemmen. Dus het is aannemelijk dat de wolf op die manier is binnen gekomen", zo denkt Six.

Toch is er een twijfelgeval bij een aanval in Diever, waar een hek plat lag van buiten naar binnen. "Als zo'n hek plat ligt, dan lopen mijn schapen er ook overheen. En dan grijpt de wolf zijn kans. Het is onbekend hoe het hek plat is komen te liggen. Er was geen storm, dus het was niet de wind. Het zou de wolf geweest kunnen zijn, maar ook een ander dier. Maar we zullen nooit met zekerheid kunnen zeggen of de wolf daar het raster omver heeft gelopen", zegt Six.

Navraag bij BIJ12 leert dat de taxateur heeft gerapporteerd dat het wolfwerend hek in Diever goed was geplaatst. "Helaas zullen we nooit weten wat er exact is gebeurd. Er zijn geen beelden. Theoretisch gezien kan het ook zeker een ander dier zijn geweest", zegt een woordvoerder.

(Verhaal gaat verder onder de foto)

Afschieten helpt niet

In Duitsland worden regelmatig wolven afgeschoten. "Dat is een categorie wolven die door ziekte, ouderdom of een verwonding niet zelf kan jagen en ook geen onderdeel is van een roedel door wie ze wordt verzorgd. Die wolven zijn vaak genoodzaakt om voor gemakkelijk voedsel te gaan en dat kunnen dus landbouwhuisdieren zijn of slachtafval rond de bebouwde kom. Die wolven worden meestal snel geïdentificeerd op basis van waarnemingen en camerabeelden en dan komt er vaak snel een vergunning om het dier af te maken", zegt Jansman.

Probleemwolf Billy werd in Frankrijk afgeschoten nadat die eerst Nederland had aangedaan. "We hebben een wolf gehad die in België en Frankrijk de stal in ging om daar een gewond dier te pakken. Dat soort wolven vinden we toch wel heel erg spannend omdat die gewoon ons menselijk terrein betreden." Diezelfde wolf maakte eerder in korte tijd in Nederland veel slachtoffers, maar zodra de schapen hier achter wolfwerende hekken werden geplaatst, vertrok die richting zuiden.

Zo brutaal als Billy is de Drentse wolf (nog) niet. Dus op dit moment is afschieten volgens schapenhouder Six geen optie. "De wolf heeft de zwaarst mogelijk bescherming. Dus afschieten is geen oplossing." Maar het Europese Parlement overweegt die superbeschermde status wat af te schalen richting 'beheersen'.

Afschieten helpt niet volgens de Limburgse wolvenkenner Wim Tegels, die voor research voor een film over wolven een tijd lang in Duitsland verbleef. "Als je schiet, dan haal je de structuur uit een roedel en dan worden de pubers kwajongens. Het is beter om wolven van jongs af aan te leren dat het vervelend is om een schaap te pakken omdat ze een schok hebben gekregen."

Gevecht

Het is Tegels zijn overtuiging dat de rust pas weerkeert als een wolf zich vestigt. Want als een wolf zich vestigt, dan tolereert die ook geen andere wolven in zijn territorium en in het ergste geval draait het uit op een gevecht waarbij de zwakste wolf de dood vindt. "Na vestiging gebeurt er nagenoeg niets in gebieden waar voldoende aan preventie wordt gedaan. Maar jonge zwervers hebben nog speels gedrag. Ze moeten nog leren dat het geen zin heeft om meerdere schapen te doden."

Afschieten helpt ook niet om het aantal aanvallen op schapen te verminderen, zegt Tegels. "In Frankrijk wordt relatief gezien het grootste aantal wolven doodgeschoten, maar het aantal aanvallen op schapen is daar niet kleiner."

In de Duits deelstaat Saksen-Anhalt is het aantal dode dieren door een aanval van een wolf afgelopen jaar met 40 procent afgenomen van 385 naar 233, waarschijnlijk dankzij betere bescherming van vee. Het aantal wolven steeg in hetzelfde jaar. In de jaren voorafgaand aan 2021 nam het aantal dode dieren jaarlijks toe.

(Verhaal gaat verder onder de video)

Schapenhouder Six vindt afschieten ook niet de oplossing. "Als deze wolven verdwijnen, dan komen er weer nieuwe. De populatie in Duitsland stijgt met 20 tot 30 procent per jaar, dus het aantal zwervers van die kant neemt alleen maar toe. En ook op de Veluwe zijn wolven geboren die gaan zwerven, die kunnen eveneens deze kant op komen."

Het was, is en blijft volgens alle wolvenexperts nodig om schapen te beschermen tegen een wolvenaanval met een wolfwerend hek. Dat is een hek van 1.20 meter hoog met vijf stroomdraden, waarvan de onderste draad niet hoger dan 20 centimeter boven de grond is gespannen. En een sloot is geen drempel, dus die dient ook te worden afgerasterd. In heel Drenthe krijgen schapenhouders een subsidie van 3 euro per strekkende meter om zo'n hek te plaatsen.

Voorkomt dit dan zeker een aanval van een wolf? Nee. Want je hebt altijd die uitzondering op de regel: de wolf die over het hek heen leert te springen.

Aanval op mensen zeldzaam

In Europa zijn naar schatting 20.000 wolven. Een aanval op mensen noemen onderzoekers verwaarloosbaar klein. "In Polen is een paar jaar geleden een mens gebeten door een wolf. Vrijwel zeker gaat het om een wolf die door mensen werd gehouden en weer is ontsnapt of los is gelaten. Die was dus zijn natuurlijke schuwheid voor mensen kwijtgeraakt", zegt Jansman.

De ecoloog van de Wageningen Universiteit heeft als belangrijkste tip om geen probleemwolven te kweken: voer een wolf nooit. "Het begint met een wolf die mensen benadert en dan later nog eens beloond wordt voor dat gedrag. Dat gedrag wordt dan versterkt. En weer een volgende keer is de wolf ongeduldig en bijt die wel een keer. Dan is de krantenkop al gemaakt. Je wilt dat wolven mensen niet associëren met voedsel, maar een gezonde afstand tot ons houden. Maar dat vereist ook van ons dat wij ze niet voeren."

Door: Petra Wijnsema