De boomvalk is een solitaire en territoriale roofvogel die in Drenthe broedt. Dit jaar zijn er vierendertig nesten gevonden tijdens de inventarisatie door roofvogelexpert Arjen de Haan. De meeste jongen zijn inmiddels gevlogen en de laatsten staan op het punt van uitvliegen, aldus De Haan.

Sinds de jaren tachtig neemt het aantal boomvalken in ons land af. De roofvogel verdween steeds meer uit de heide- en bosgebieden op de zandgronden van Oost- en Zuid-Nederland, die tot dan toe als 'klassiek boomvalkgebied' bekend stonden. Het gebied breidde zich enigszins uit richting het noorden en westen van het land, waar de valk veelal in het boerenland broedt, op hoogspanningsmasten en aan de rand van steden.

Overwinteren

De roofvogels overwinteren ten zuiden van de Sahara in Afrika en gebruiken bij terugkeer mooi weer en wind mee om de reis naar het noorden te maken. "Laat in het seizoen, vanaf eind april, komen ze hierheen om te broeden en gaan dan meteen op zoek naar verlaten nesten om te gebruiken. Meestal zijn het nesten van de zwarte kraai. Ze kunnen zelf geen nest bouwen", aldus De Haan. Jaarlijks heeft een paartje één legsel met twee tot vier eieren.

"Eind mei, begin juni leggen ze eieren, meestal drie stuks. Soms wordt eentje door een kraai of gaai gepikt. Dit jaar heb ik in Emmen een nest gevonden met vier jongen erin. Dat wil zeggen dat er genoeg voedsel voorhanden is. Die jongen zijn alle vier uitgevlogen."

Alternatief

De Haan is tien jaar geleden begonnen met het zoeken naar boomvalken rondom Emmen. De meeste nesten trof hij aan in hoogspanningslijnen. "Die hebben een platform waar kraaien hun nest bouwen. Ik vond dat apart, vroeger zaten boomvalken aan de bosrand en op heidevelden want dat was de plek waar kraaien eerder hun nesten maakten.

Door predatie door de havik en werkzaamheden in het bos zijn de kraaien verhuisd en daarmee ook de boomvalk." Boomvalken komen overal in het land voor, maar nergens in groten getale. Het dier staat op de Rode Lijst als 'kwetsbaar'.

Broedparen

"Jaarlijks kom ik op meer dan dertig nesten, soms veertig. Dat is een redelijk constant aantal maar slechts een indicatie van het totaal aantal dieren dat in onze provincie broedt", aldus de roofvogelexpert. "De laatste jaren zoek ik ook in de gebieden waar de boomvalken vroeger veel meer broedden, in het Dwingelderveld aan de rand van heideterreinen. Maar ze kunnen ook in stadsparken voorkomen. Eigenlijk is het een onderbelichte roofvogel, veel liefhebbers zijn bezig met opvallender soorten zoals de wespendief, de kiekendief, de zeearend en de rode wouw."

Geruisloos

De roofvogel laat weinig van zich horen en is daarom moeilijk te vinden in het veld. De Haan: "Daarom zoek ik rond maart bezette kraaiennesten op zodat ik weet waar ik moet zoeken." Boomvalken zoeken niet per se dezelfde nesten op die ze eerder gebruikten, maar ze komen wel terug in hetzelfde gebied."

Na ongeveer een maand komen de eieren uit en na nog ongeveer een maand zijn de jongen vliegvlug. Ze worden een week of vijf gevoerd voordat ze het nest verlaten. Vanaf half augustus begint de najaarstrek met een piek in september. De volwassen vogels vertrekken als eerste richting de overwinterplek, gevolgd door de jonge vogels.

Bedreven

Boomvalken staan bekend om hun behendigheid in vlucht. Grote insecten zoals libellen en kleine vogels waaronder zwaluwen, leeuweriken en mussen vormen het overgrote deel van het menu van de boomvalk. De roofvogel is een uitstekend vlieger en jaagt op zijn prooi in de lucht. In de zomer zijn boomvalken te zien boven vennen in heide- en hoogveengebieden. In de nazomer houden ze zich vaak op in de buurt van slaapplaatsen van boerenzwaluwen.

Lees ook:

• Veranderingen Drents-Friese Wold ‘dramatisch’ voor roofvogels