-
Met een grondboor wordt de bodem onderzocht (Rechten: RTV Drenthe)
Net voorbij de provinciegrens ligt een gave pingoruïne, midden in de lager gelegen delen van de Onneresch nabij Onnen. Het perceel is sinds vorig jaar in bezit van de coöperatie Land van Ons, die zich inzet voor behoud van het overblijfsel uit de voorlaatste ijstijd.
"Helaas is de pingoruïne de afgelopen honderd jaar al een meter ingeklonken door de ontwatering", vertelt Luuk de Vries, vrijwilliger bij Land van Ons. "Onderdeel van het beheerplan van het perceel is het omhoog brengen van het grondwaterpeil zodat we verdere ontwatering van het veen tegengaan en daarmee het veentje kunnen behouden."
Bescherming
Dat de pingoruïne goed bewaard is gebleven maar achteruit gaat, blijkt uit grondboringen die aardwetenschapper Wim Hoek van de Universiteit Utrecht en zijn studenten uitgevoerd hebben. Veel pingoruïnes zijn in het verleden uitgegraven om turf te winnen, maar deze zijn afgedekt met een laag zand om de grond geschikt te maken als weidegrond. "Dit is bijzonder want overal in Nederland is het veen weggegraven om op te stoken. Dit is echt alleen organische stof met plukken wollengras erin, net touw", aldus Hoek.
Bedreiging
Het zand heeft het veen in het verleden beschermd, maar nu is droogte een bedreiging. "Het zand, een pakket van zestig centimeter, ligt direct op het veen", vertelt de aardwetenschapper. "Toen we hier vorig jaar de kern staken, hadden we zo'n tien centimeter geoxideerd veen. Dat is nu twintig, bijna dertig centimeter. Dat komt door de grondwaterspiegel. Als je dit veen, met die mooie, lichte kleur, een kwartier in de zon legt of laat uitdrogen, dan verandert de kleur. Dat is afgelopen zomer al gebeurd."
(de tekst gaat verder onder de video)
Verschillend veen
In Drenthe kennen we veengebieden zoals het Fochteloërveen en het Bargerveen waar het veen gevormd wordt door veenmossen. Dat geldt niet voor dit veen. "Dit is bruine, fijnkorrelige prut, een fijne pasta die snel naar bruin oxideert", laat Hoek zien. "Dit is geen veen in de zin dat het gegroeid is. Dat groeit door planten die het opbouwen en langzamerhand steeds hoger worden en de grondwaterspiegel die meestijgt. Dit is een afzetting uit een meer. Het is een ideaal archief, want alles wat langs waait valt uiteindelijk in dat meertje en blijft zo goed bewaart."
Bodemprofiel
Het bodemprofiel van de pingo leent zich uitstekend voor een uitgebreide stuifmeelanalyse. "Met studenten hebben we uit de hele boorkern ongeveer iedere tien centimeter monster gehaald. Dan zie je er rogge in zit, een student heeft een boekweitkorrel gevonden en op verschillende plekken zien we korenbloem. Dat is typisch voor de middeleeuwen, hier is dus middeleeuws veen aanwezig dat duizend jaar oud is."
Archief
De grondlagen zijn vergelijkbaar met een archief. Hoek: "We kennen archieven uit de historische tijd, wanneer mensen iets opschrijven, maar dit is opgetekend in de laagjes. Zo is vastgelegd wat hier rondom gebeurde en als je dat kunt lezen, kun je verder terug in de tijd kijken. Fossiel stuifmeel zegt iets over de bebossing hier, over de landbouw. De rug bij Onnen is al heel lang in gebruik voor landbouw. De bronstijd, ijzertijd, middeleeuwen en de Romeinse tijd, het landgebruik is nooit opgetekend, behalve in de middeleeuwen, maar dat zit hier wel in de ondergrond."
