Als er iets is waar we er veel van hebben in Drenthe, dan zijn het wel bomen. Essen, iepen, beuken, berken en jeneverbessen. En natuurlijk niet te vergeten, de koning onder de bomen: de eik.

Klein en groot, jong en oud, eiken hebben we in alle soorten, leeftijden en vooral maten. Frans van Dijken uit Een vroeg zich af waar de oudste eik in Drenthe staat, en hoe oud deze dan is. Hij stuurde zijn vraag in naar Zoek het uit!.

Leeftijd van een boom uitrekenen

En dus gingen we op zoek. Fietsend door de Drentse bossen zijn we heel wat eiken tegengekomen, maar hoe weet je nou welke de oudste is? Er zijn twee manieren om de leeftijd van een boom te bepalen. De eerste is om het aantal jaarringen te tellen aan de basis van de stam. Maar hiervoor moet je óf de boom omzagen, óf met een speciale houtboor een proefmonster nemen. Hiermee kun je de ringen van een boom tellen zonder deze om te hoeven hakken.

Een andere manier om de leeftijd van een boom uit te rekenen is door een berekening te maken met de omtrek van de stam. Hiervoor vermenigvuldig je de diameter van de boom met de groeifactor. Je kunt de groeifactor van een boom vinden door online te zoeken of de ringen van een dode boom van dezelfde soort te tellen.

Waar staat de oudste eik?

Maar hoe graag we ook zouden willen, we kunnen niet alle eiken in Drenthe gaan opmeten. Daarom zoeken we hulp bij Staatsbosbeheer. Boswachter Tessa Weeke weet raad: "De Dikke Boom is een goede kandidaat. Het is een Quercus Robur, oftewel een Zomereik. Hij staat vlak bij Havezate Mensinge, tussen Lieveren en Roden, aan de rand van het Mensingebos."

Tekst gaat verder na de foto:

Dat is niet moeilijk te vinden. We fietsen verder, vanaf de redactie in Assen naar Roden, en inderdaad, voorbij Lieveren, vlak bij de uitkijktoren aan de Mensingheweg, staat een machtige oude eik. Als je weet waar je moet zoeken, is hij niet te missen.

Hoe oud is de Dikke Boom?

Een poging om de boom zelf op te meten loopt op niets uit, mijn meetlint is anderhalve meter lang en redt het bij lange na niet om de robuuste boomstam heen. Gelukkig weet boswachter Tessa ook hier van de hoed en rand: "Deze boom is naar verluidt meer dan 300 jaar oud en heeft een omtrek van ruim vijf meter. De dikste takken van deze boom zijn net zo dik als de eiken die ernaast staan, en die zijn zo'n 130 jaar oud."

Het is bijzonder dat zo'n oude eik nog fier overeind staat in Drenthe. "In de jaren 90 van de vorige eeuw zijn er grote rupsenplagen geweest in de eiken, de rups van de wintervlinder vrat alles op. Alle eiken hadden hier flink last van, maar de Dikke Boom niet."

Hoe dat komt? "Mogelijk heeft dat te maken met het dna van de boom. Na de ijstijd migreerden de eiken terug naar deze regio, waarbij men spreekt over een Spaanse en een Italiaanse migratielijn. De Dikke Boom behoort waarschijnlijk tot de Spaanse migratielijn, dat ervoor gezorgd zou kunnen hebben dat deze beter bestand was tegen deze rupsenplagen. Echt hard maken kunnen we dat niet."

De leeftijd van de Dikke Boom geeft wel te denken. "Moet je nagaan wat deze boom allemaal al heeft meegemaakt in 300 jaar", zegt Weeke. "Hij heeft verschillende landgoedeigenaren overleefd, hij heeft de houtverkopers en de schorsverzamelaars - de eekschillers - overleefd." Als je er over nadenkt, stond deze boom hier al ten tijde van de Franse Revolutie. En, vervolgt Weeke: "De Dikke Boom is nog vitaal genoeg om nog heel wat jaren, misschien wel eeuwen, mee te kunnen."

Tekst gaat verder na de foto:

De Dikke Boom zou misschien de oudste boom kunnen zijn, maar hij staat niet in het oudste bos. "Het Lieverdernoordbos, niet ver hiervandaan, is ouder. Al in 1600 was het bekend, dat is terug te vinden in oude papieren. En als je het hebt over eiken, het oudste eikenbos in Drenthe is het Norgerholt, tussen Norg en Westervelde. Dat bos zou naar verluidt minimaal 500 jaar oud zijn."

Waarom daar dan niet de oudste bomen staan? Die hebben de jaren niet overleefd maar andere bomen hebben het overgenomen. Zo kan dat bos wel al zo oud zijn, maar de bomen die er in staan niet.

Zoek het uit!

Heb jij ook een vraag? Stuur hem in naar Zoek het uit!