Noordse woelmuizen zijn de zeldzaamste zoogdieren van ons land. Ze staan op het punt van uitsterven. Moeten ze uitgezet worden in natuurgebied De Onlanden? "De Noordse woelmuis is in ons land wat de panda is voor China. Net zo bijzonder en net zo zeldzaam". Projectleider Maurice La Haye van de Zoogdiervereniging is stellig: Nederland heeft een grote verantwoordelijkheid voor de Noordse woelmuis en we moeten er alles aan doen om dat dier te behouden.

Ze leven vooral in Noord-Europa en ten oosten van de Elbe. In ons land leeft een geïsoleerde populatie van een ondersoort die nergens anders voorkomt. Waarschijnlijk zijn ze hier zo'n tienduizend jaar geleden na de laatste ijstijd blijven hangen.

Moerassige leefgebieden

Noordse woelmuizen zijn bijzondere beesten. Ze leven op plekken waar andere woelmuizen niet kunnen leven: natte gebieden met een wisselende waterstand. Ze kunnen zich daar prima redden omdat ze goed kunnen zwemmen en een nest boven de grond maken. In drogere gebieden wordt de soort verdreven door andere woelmuizen en dan met name de aardmuis.

Ecoloog Nico Beemster uit Havelte doet in het Friese leefgebied van de Noordse woelmuis onderzoek naar de soort: "In Friesland is de soort erg bedreigd, het is eigenlijk vijf voor twaalf. We vangen bijvoorbeeld nu dertien jaar muizen in het Sneekermeergebied en daar is de soort voor onze ogen verdwenen. We vangen hem daar niet meer de laatste twee jaar."

En ook in andere delen van Friesland gaat de soort steeds meer achteruit omdat het er eigenlijk te droog is. Beemster: "Het waterpeil wisselt te weinig. Langs de IJsselmeerkust komt de soort nog wel voor omdat het water daar de ene keer veel hoger staat dan de andere keer."

Beemster vindt het hoog tijd om de Noordse woelmuis uit te zetten in gebieden die geschikt zijn. "Dan denk ik aan het Lauwersmeergebied maar ook aan De Onlanden. Dat zijn natte gebieden met wisselende waterstanden die waarschijnlijk heel geschikt zijn voor de Noordse woelmuis.

Nat, ruig en voedsel genoeg

Wim van Boekel onderzoekt al jaren de muizenstand in De Onlanden. Ook hij ziet mogelijkheden voor de Noordse woelmuis: "Ik heb altijd al gezegd dat het jammer is dat die Noordse woelmuis geen langeafstandstrekker is want als hij hier terecht zou komen zou hij zich prima redden. Het is nat, het is ruig, er is voedsel genoeg en de waterstanden gaan het hele jaar sterk op en neer. In zo'n gebied kan hij zich prima redden."

Probleem is dat De Onlanden onbereikbaar is voor de Noordse woelmuis: "Voor een woelmuis zijn het goede trekkers, maar ze gaan meestal niet verder dan honderd meter, hooguit een kilometer. De dichtsbijzijnde plek waar ze zitten is de Alde Feanen bij Leeuwarden, dat is dertig kilometer hier vandaan, en het gebied tussen De Onlanden en de Alde Feanen is ongeschikt, dus de kans dat ze heel langzaam deze kant uit komen is nul".

Uitzetten

En dus zouden de Noordse woelmuizen uitgezet moeten worden. Maar dat gaat niet zomaar. Het zijn zwaar beschermde dieren en er moeten allerlei vergunningen voor worden afgegeven. Volgens Maurice La Haye moet er nu wel echt wat gebeuren: "We zien de Noordse woelmuis de laatste jaren uit steeds meer gebieden verdwijnen. Tegelijkertijd maken we nieuwe natte natuur en dat is geschikt leefgebied. Alleen: ze kunnen die gebieden niet bereiken. Dus moeten we ze een handje helpen."

Punt is wel dat voor het uitzetten van een soort allerlei regels gelden. Het gaat dan onder andere om de vraag of het dier er van nature thuishoort. Volgens Nico Beemster is dat geen probleem: "Er zijn historische vondsten van Noordse woelmuizen uit het Hunzedal. Dat is vlak bij De Onlanden. Waarschijnlijk heeft het dier overal geleefd waar het nat genoeg was, en dat was vroeger het geval in grote delen van Nederland."

Wim van Boekel ziet nog wel één groot probleem bij het voortbestaan van de Noordse woelmuis: de klimaatverandering. "Het is een soort die van koude omstandigheden houdt. Misschien wordt het hier op den duur wel te warm."

Tot die tijd moeten wel er alles aan doen om hem te behouden, zegt Maurice La Haye: "We maken ons echt zorgen over het voortbestaan van de Noordse woelmuis in Friesland, hij staat daar echt op uitsterven en weg is weg".