De stichting Drents Agrarisch Erfgoed zet zich sinds kort in om agrarisch erfgoed in onze provincie te behouden en te beschermen. Jermo Tappel van Stichting Het Drentse Landschap neemt ons naar aanleiding van de oprichting mee in de geschiedenis van de Drentse boerderijen.

"De 17e eeuw was de Gouden Eeuw en één van de plekken waar dat het mooist zichtbaar is, is in Orvelte", vertelt Tappel. "Net als veel andere dorpen is Orvelte in de vroege Middeleeuwen ontstaan, maar pas aan het einde van die Middeleeuwen, eind 16e en begin 17e eeuw, krijgt het dorp zijn huidige uitstraling. Uit recent onderzoek is gebleken dat één van de oudste boerderijen in het dorp uit 1599 dateert."

Groei

Het begin van de 17e eeuw kenmerkte zich door de nasleep van de Tachtigjarige Oorlog, de oorlog met Spanje die in de 16e eeuw begon. "Er waren nog maar een paar duizend Drenten in de provincie aanwezig en zij woonden in dit soort boerderijen." Tappel staat naast een exacte replica van een boerderij uit 1650. "Veel van die boerderijen stonden leeg aan het begin van die eeuw, ze waren verlaten. Maar in de jaren daarop kwam de economie opgang en begon de Gouden Eeuw ook voor de Drentse boeren."

De boerderijen ondergingen veranderingen. "De meeste vind je aan de achterzijde", aldus Tappel. "Door nieuwe ontwikkelingen in de landbouw haalden de boeren hogere opbrengsten van hun akkers en essen. Ze strooiden schapenmest over de akkers. De schapen werden in schaapskooien aan de achterkant van de boerderij gehouden. Bijna iedere boerderij had zo'n schaapskooi. Op een gegeven moment waren er meer schapen in het dorp dan mensen."

Schaapskooien

"De boerderijen en de schaapskooi staan met de achterkant naar de straat toe. De schaapskooien variëren in afmeting maar ze staan allemaal een beetje scheef tegen de boerderij aan. Zo kon je er makkelijk met je paard en wagen omheen rijden. Aan de achterzijde lagen de deuren wat verder terug in de gevel. Je kon hier met je hooi, het wintervoer voor de schapen, goed onderdoor rijden om het vervolgens op zolder op te tassen."

De boeren in Orvelte waren rijk en de boerderijen vrij groot. "Vaak lag een aantal boerderijen van één eigenaar naast elkaar. Die welvaart zette door in de 18e eeuw, niet alleen in het bedrijfsgedeelte maar ook in het voorhuis. Dat bekijken we de volgende keer."

Lees ook:

• Nieuwe stichting beschermt Drents agrarisch erfgoed
• Steenhuizen boden bewoners veiligheid in de middeleeuwen