-
De wulp is een grote steltloper met een opvallend lange snavel (Rechten: Saxifraga/Piet Munsterman)
Jonge wulpen in Drenthe krijgen sinds 2019 een zender opgeplakt. Met de gegevens kunnen onderzoekers van Grauwe Kiekendief Kenniscentrum Akkervogels iets zeggen over de overlevingskansen van de kuikens en over de sterfteoorzaken. De eerste resultaten zijn gepubliceerd in het themanummer van Limosa over de wulp.
Drie volwassen wulpen dragen sinds dit voorjaar ook een zender bij zich. Ze zijn opgenomen in een internationaal Frans onderzoek naar de overwinteringsgebieden van wulpen die in Europa broeden. De resultaten dragen bij aan het beschermen van deze broedvogels tegen de jacht, zo meldt Nature Today.
Omheining
Een jaar nadat de wulp op de Rode Lijst kwam in 2017, zijn Landschapsbeheer Drenthe en Grauwe Kiekendief Kenniscentrum Akkervogels begonnen met het plaatsen van een stroomdraadomheining rondom wulpennesten. Dit blijkt roofdieren op afstand te houden en het broedsucces te vergroten. Meer dan 70 procent van de beschermde nesten komt uit. Voor de onbeschermde nesten was dat 7 procent in 2018 en 33 procent in 2019.
Maar de achteruitgang van de wulp komt vooral door de beperkte overlevingskansen van de kuikens. Een omheining zorgt ervoor dat meer eieren uitkomen. Maar daarna moeten de kuikens de kans krijgen om op te groeien tot volwassen wulpen die zich kunnen voortplanten. Om meer kennis op te doen, is daarom gestart met het zenderen van jonge wulpen.
Hindernissen
De week nadat een kuiken uit het ei is gekropen, blijkt de meest gevaarlijke in het leven van het wulpenjong. De helft van de gezenderde wulpen verdween in deze periode. Bijna de helft daarvan werd opgegeten door roofvogels, vooral door buizerds, en bijna een vijfde werd opgegeten door roofdieren zoals de vos. Twee van de negentien gezenderde wulpen vloog succesvol uit.
"Dat lijkt weinig succesvol maar bedenk dat in een wulpenfamilie ook andere kuikens groot kunnen worden", nuanceert Henk Jan Ottens van het kenniscentrum de getallen. "Meer jongen dan alleen de gezenderde jongen worden groot. Dit zijn cijfers uit 2018 en 2019. Afgelopen jaar was een hartstikke goed jaar voor de jongen. Dit jaar daarentegen zijn de cijfers vergelijkbaar met 2019 - te mager om de soort in de benen te houden."
Maaien
Een klein deel van de kuikens stierf aan de directe gevolgen van maaien. Maar landbouwwerkzaamheden leiden indirect tot meer sterfte onder wulpenjongen. Veel wulpen kiezen ervoor om hun nest op grasland te maken. Na het maaien komen juist op die plekken veel roofdieren voor én zijn de nesten met daarin de kuikens beter zichtbaar.
Het afgelopen jaar heeft het kenniscentrum daarom getest met het afrasteren van een groter gebied rondom het nest. Ottens: "We hebben een blok van een á twee hectare omrastert met schapengaas. Maar nadat de jongen uit het ei gekropen zijn, gaan ze aan de sjouw. Ze zijn niet te houden binnen zo'n blok gras en ze bivakkeren liever op het gemaaide gras."
In hoeverre deze methode invloed heeft op de overlevingskansen van de kuikens, moet nog blijken. "In Duitsland hebben ze veel succes met het afrasteren van volledige percelen. Daar neemt de levensverwachting van de jongen toe. Misschien moeten we nog grotere percelen afrasteren. En ook al is het moeilijk in de eerste levensfase, bescherming van nesten zorgt voor meer jongen die uitkomen en dus groot kunnen worden."
Jaarinvloeden
Het is van belang om gedurende een langere periode onderzoeksgegevens te verzamelen. "Er is sprake van jaarinvloeden", aldus Ottens. "Dit jaar hadden we het weer niet mee. Na drie jaar onderzoek waren we er stellig van overtuigd dat wulpen van grasland houden en geheid daarheen gaan. Maar afgelopen natte voorjaar bleek dat de ouders juist bouwland opzochten. Tja, dat natte gras is ook een kleffe boel."
Op trektocht
Jaarlijks verlaten de wulpen het broedgebied om de winter in zuidelijker streken door te brengen. "Uit ringgegevens was al bekend dat Nederlandse wulpen in Frankrijk overwinteren", vertelt Ottens. "Maar dit voorjaar hebben we voor het eerst drie volwassen wulpen gevangen en van een GPS-zender voorzien. We kunnen hun trekgedrag precies volgen en we hebben er inderdaad een die in Normandië is neergestreken."
Het onderzoek is mogelijk gemaakt door de verschillende Europese Birdlife partners en moet voorkomen dat de Franse jacht op wulpen opnieuw geopend wordt. Sinds kort is die jacht verboden. "De Franse jachtlobby zegt: 'De vogels die wij aan de kust afschieten zijn Franse broedvogels. Die vogelstand neemt niet af dus wij kunnen blijven jagen.' Maar het gaat om een Rode Lijst-soort die snel onderuitgaat", aldus Ottens.
Mocht uit onderzoek blijken dat de Franse vogels afkomstig zijn uit bedreigde broedpopulaties, zoals in Nederland, dan is dat reden om het jachtverbod te handhaven. "Als broedvogel is de wulp zeer kwetsbaar geworden door habitatvernietiging. Dan kun je het niet verkopen om ze af te schieten", besluit Otten.